چکیده:
یأثیر کنشهای سهگانه ایران باستان بر رموز آیین تشرف عیاران یکی از دشواری هایی که همواره پژوهشگران در مطالعه و بررسی آئین و سنت های بازمانده از ایران باستان با آن مواجه اند، آمیختگی آموزه های این سنن با عناصری نمادین و یا اصطلاحاتی رمزگونه است. این مسئله که از آن به عنوان ویژگی دین های ایران باستان یاد می شود، در آئین عیاران و جوانمردان نیز نمود یافته است. در این پژوهش، تلاش شده است که تأثیرات رمزگونه سنت ایران باستان بر آئین های عیاری بررسی شود. بدین منظور با بررسی پیشینه عیاری در ایران باستان خویشکاری سه گانه ی ایزدان در سنت هندواروپایی که مبنای نظریه ی ژرژ دومزیل نیز بوده است، با مراحل سه گانه ی تشرف در آئین عیاری دوره ی اسلامی و نقش برجسته عدد سه در مناسک آئین فتوت سنجیده شده تا  ارتباط و پیوستگی آنها با فرهنگ ایران باستان هرچه بیشتر روشن شود. عیاری، ایران باستان، رمز، آیین تشرف، دومزیل، Ayyari ، Enigma ، Dumézil
The amalgamation of ancient Iran traditions with symbolic elements or enigmatic terms is one of the obstacles of researchers who study and research about the ceremonies and traditions of ancient Iran. This issue which is known as the characteristics of ancient Iran religions has been emerged in the Ayyaran rite. This article tries to study the enigmatic influence of ancient Iran tradition on the Ayyarid rites. Therefore the history of Ayyari in ancient Iran and the trifunction of gods in the Indo-European tradition which is the base of Georges Dumézil’ theory have been compared with the trinary stages of initiation in Ayyari rite during Islamic period and the prominent role of the number three in the rites of Fotowwat in order to clarify their relation and coalition with the ancient Iran culture.
خلاصه ماشینی:
بدین منظور با بررسی پیشینه عیـاری در ایران باستان خویشکاری سه گانـه ی ایـزدان در سـنت هنـدواروپایی کـه مبنـای نظریه ی ژرژ دومزیل نیز بوده است ، با مراحل سه گانه ی تـشرف در آئـین عیـاری دوره ی اسلامی و نقش برجسته عدد سه در مناسک آئین فتوت سنجیده شـده تـا ارتباط و پیوستگی آنها با فرهنگ ایران باستان هرچه بیشتر روشن شود.
١ به این ترتیب ، برای دریافت رموز فتوت ، بجز مطالبی کـه خـود فتیـان در نوشـته هایـشان آورده انـد، بایـد بـه سنت های کهن دیگری که فتوت در کنار آنها بالیده است نیز، توجه کرد و به نظر مـی رسـد سنجش نمادهای فتوت با برخی رموز سنتی فرهنـگ ایرانـی در شـناخت نمادهـای ایـن طریقت راهگشا است .
٢. عمر سهروردی در فتوت نامه ی یکم خود، جوانمرد را دو گونه دانسته است : قولی و سیفی (شـهاب الـدین عمر سهروردی (١٣٥٢)، فتوتنامه عمر سهروردی ، تهران : انستیتو فرانسوی پژوهش هـای علمـی در ایـران ، ص١٠١)، که با دو مرتبه ی عضویت در فرقه ی صوفیان که یکی خرقـه ی تبـرک باشـد و دیگـری خرقـه ی بحق ، انطباق داشت ، اما در حقیقت این طبقه بندی ناقص بود؛ زیرا نجم الدین زرکوب مرتبه ی دیگری نیز بـر آن افزوده است که مرتبه ی شربی نام دارد؛ «آیین جوانمردی »، ص٦٧.
رمـوز سـه صـنف شربی ، رمزی و قولی و نیز رموز سه گانه ی عدالت ، شجاعت و عفت در آیین تشرف عیاری به روشنی با کنش های سه گانه ی آسرونان ، ارتشتاران و کشاورزان در ایـران باسـتان قابـل مقایسه است و می توان آن را نتیجه ی تأثیر فرهنگ ایرانـی بـر راه و رسـم سـنت عیـاری دانست .