چکیده:
متعه در همه اقسام آن مانند متعه حج، متعه نکاح و متعه طلاق معنای نفع موقت و ناپایدار دارد. در پژوهش حاضر متعه طلاق که گاهی به غلط از آن به مهرالمتعه تعبیر شده است، از جهات گوناگون مفهومشناسی، مصادیق، ادله دال بر شرعیت و تعیین وجوب یا استحباب آن، بهصورت مقایسه بین دیدگاه شیعه و اهلسنّت مورد بررسی قرار گرفته و بین ادله وجوب و استحباب آن جمع شده است. ازآنجاکه در متون اسلامی همچون قرآن و احادیث از متعه تنها در مورد سبب جدایی طلاق سخن به میان آمده است، در پژوهش حاضر که با روش توصیفی - تحلیلی انجام شده، امکان متعه در دیگر اسباب جدایی، همچون فسخ، لعان، ارتداد و... نتیجه گرفته شده است. علیرغم دیدگاه مشهور که وضعیت مالی مرد را معیار تعیین کمیت متعه طلاق دانسته، در این پژوهش امکان در نظر گرفتن وضعیت مالی و کمال زن در تعیین کمیت متعه نیز بررسی شده است.
إن المتعة فی کل أقسامها کمتعة الحج، و متعة النکاح و متعة الطلاق تعنی المصلحة المؤقتة و غیر ثابتة. و قد تمت دراسة متعة الطلاق فی هذا المقال و التی سمیت بالخطأ فی بعض الأحیان بمهر المتعة من جهات مختلفة مثل علم الدلالة، و المصادیق، والأدلة الدالة علی الشرعیة و تحدید وجوبها أو استحبابها بصورة مقارنة بین الفریقین وجمعنا أدلة الوجوب و الاستحباب. و بما أن المتعة استخدمت فی النصوص الإسلامیة کالقرآن الکریم و الأحادیث فی أحوال سبب انفصال الطلاق فقط، فقد تم التطرق إلیها فیهذا المقال الذی انتهج المنهج التوصیفی التحلیلی إمکانیة وجودها فی الأسباب الأخری للبین کالفسخ، و اللعان، و الإلحاد و ... و وصلنا إلی النتیجة أن المتعة م وجودة فیها. علی رغم النظرة المشهورة التی تقول أن الحالة المالیة للرجل هی المعیار لتحدید کمیة متعة الطلاق إلا أن هذا البحث قام بدراسة إمکانیة النظر إلی الحالة المالیة للمرآة و کمالاتها فی تحدید المتعة أیضا.
In all its variants – including Haj Mut’ah, Nikah Mut’ah, and Divorce Mut’ah – Mut’ah means temporary and unstable benefit. The present study examines Divorce Mut’ah (the conditions for determining and collecting the financial rights of a divorced woman), which is often interpreted wrongly as Mahr Mut’ah, in terms of semantics, examples, and the reasons explaining its legitimacy and determining its obligation or desirability in the form of a contrastive analysis of Shia and Sunni perspectives in order to achieve a synthesis of the reasons for its obligation and desirability. Since Islamic texts such as the Quran and Hadiths (Sayings) refer to Mut’ah only in relation to the reasons for divorce (Talaq) separation, the present study, using a descriptive-analytical methodology, infers the possibility of Mut’ah in other modes of separation too, such as Faskh (termination), Li’an (invoking curse), Irtidād (apostasy), etc. Despite the common view that considers a man’s financial situation as the criterion for determining the quantity of Divorce Mut’ah, this study evaluates the possibility of a woman’s financial situation and character for determining the quantity of Mut’ah.
خلاصه ماشینی:
"نقد و نظر در جمع بین روایاتی که از وجوب متعه سخن میگویند و روایاتی که به وجوب آن اشاره نکرده و تنها از مطلوب بودن آن سخن گفتهاند، میتوان گفت: ازآنجاکه در آیه «لا جناح علیکم إن طلقتم النساء ما لم تمسوهن أو تفرضوا لهن فریضة و متعوهن علی الموسع قدره و علی المقتر قدره متاعا بالمعروف حقا علی المحسنین» (بقره، 236) متعه به تفویض بضع و وقوع طلاق پیش از دخول و تعیین مهر مشروط شده است، باید به دو نوع متعه، یعنی واجب و مستحب قائل شویم و بگوییم که در فرض وقوع طلاق مفوضةالبضع پیش از دخول و تعیین مهرش، متعه واجب و در دیگر اسباب جدایی مستحب است.
اگر طرفین عامل و سبب جدایی باشند، مانند طلاق خلع، ازآنجاکه خلع یک نوع طلاق است، دادن متعه به زن واجب است؛ اما اگر فردی بیگانه غیر از زوجین عامل و سبب جدایی زوجین باشد، مثل آنکه همسر زوج، دختر صغیرهای باشد که مادر زوج یا دیگر خویشان وی که بهسبب رضاع موجب حرمت میشوند، به وی شیر داده، در این صورت زن صغیره بر مرد حرام شده و ایشان از هم جدا میشوند؛ چنین موردی حکم طلاق خلع را دارد که در آن جانب زوج بر زوجه غلبه دارد؛ زیرا در فرض عدم دخول به دلیلی که گذشت، نصف مهریه به زوج برمیگردد؛ ازاینرو مثل آن است که زوج وی را طلاق داده است؛ از همین روی باید به زن متعه بپردازد» (طوسی، 1387ق، 4/320).
حمل این نوع روایات بر استحباب نیز ممکن است؛ زیرا با توجه به آنکه «ال» در «المطلقة» «ال» عهد است، وجوب متعه به مطلقه معهوده، یعنی مطلقهای که با توجه به آیه 236 سوره بقره، مفوضةالبضع بوده و پیش از دخول و تعیین مهریه طلاق داده شده، محدود است؛ اما در دیگر موارد دادن متعه مستحب میباشد."