چکیده:
اخیرا کتاب ویترین، مجموعه مقالاتی درباره تاریخ طراحی جلد کتاب در ایران و گزیدهای از سیوپنج سال طراحی جلد کتابهای معاصر ایران، منتشر شد. این کتاب به دو بخش، مقالات به قلم پریسا تشکری، مجید کاشانی، محمّدرضا ریاضی، آیدین آغداشلو، ابراهیم حقیقی، بیژن صیفوری، استیون هلر و حسن کیائیان، و آلبوم طرح جلدها تقسیم میشود.مطالبی که در این کتاب آمده است، هم از نظر محتوا و هم از منظر کتابشناسی و رویداد تاریخی مشکلات فراوانی دارد؛ از تاریخنگاری ابتر که در آن دیده میشود تا ادعای سترگ و نتایج خرد، که همگی در کنار هم این کتاب را باوجود زیبایی بصری که به بیننده القا میکند، منبعی ناقص در پژوهشهای بنیادی معرفی مینماید. ضعف محتوایی از یکسو و نگاه کاملا یک سویه و جهتدار به آثار از دیگر سوی، را میتوان از دلایل ضعف عمده این کار دانست.
خلاصه ماشینی:
ویترین نام کتابی است که در سال ۱۳۹۳ با زیر عنوان «مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ طراحی جلد کتاب در ایران و گزیدهای از سیوپنج سال طراحی جلد کتابهای معاصر ایران»؛ این کتاب که در ابتدای سهماهۀ دوم سال روانۀ بازار نشر شده است؛ کتابی با رویکردی آلبوممانند و کاتالوگشکل که بیشتر به معرفی آثار انتخابی از برخی از طراحان جلد میپردازد؛ با گزارشهایی بهشکل مقاله و بخشهایی بدون اعلام و نمایهسازی.
تاریخ نگاری ابتر از همان ابتدای امر این نکته چشم خوانندگان تیزبین را به خود معطوف میکند که اطلاق نام تاریخ طراحی جلد کتاب بهنظر نمیتواند عنوان درستی باشد؛ آنچه مشخص است این است که کتابی را میتوان «تاریخ» یک رشته یا صنعت نامید که دورههای شکلگیری آن صنعت را به شرح و بسط و توصیف آورده شده باشد، نه اینکه صرفا با نگارش یک مقالۀ ناقص آن بخش را معرفی کرده باشد.
از این که بگذریم، کوشندگان در ایام رونمایی از کتاب به این نکته بسیار تاکید داشتهاند که این مقدمهها سیر و روند تکامل جلدآرایی و طراحی جلد در ایران را نشان میدهد، اما با نگاهی دقیق به این نگاشتهها، بهجز برخی از اطلاعات رونویسی شده از دیگر منابع چیزی به چشم خواننده نمیرسد؛ البته همین مقدار هم چندان درست در کنار هم جایگذاری نشدهاند و در برخی موارد، تاریخ مراکز نشر و برخی از انتشاراتیها بر اصل موضوع ،جلد کتاب، ارجحیت یافته است.