چکیده:
این مقاله با تمرکز بر پرترهنگاری، به گونههای تصویرسازی در کتابهای چاپسنگی، میپردازد. در ابتدا، به اولین آثار چاپی مصور اشاره شده و نخستین پرتره چاپی شناساییشده در کتابهای چاپسنگی در ایران، دیوان نشاطیخان، و هنرمند خالق آن، میرزا بابا الحسینی الامامی، معرفی شده است. در پایان، فهرستی از دیگر آثار شناخته شده این نقاش نیز معرفی میشود
خلاصه ماشینی:
در ابتدا، به اولین آثار چاپی مصور اشاره شده و نخستین پرترۀ چاپی شناساییشده در کتابهای چاپسنگی در ایران، دیوان نشاطیخان، و هنرمند خالق آن، میرزا بابا الحسینی الامامی، معرفی شده است.
تکنیک در تصویرگری کتابهای چاپی قدیم سعید نفیسی در بخش اول مقاله خود به معرفی انواع تکنیک تصویرگری در کتب چاپ سربی اشاره کرده، بیان میکند که، در آغاز صنعت چاپ سربی تصاویری را که در کتابها لازم میشده است از دو راه فراهم میکردهاند، یکی آنکه روی ورقههای فلزی، و بیشتر روی مس و روی، با قلمهای نازک و بهوسیله تیزآب با اصول حکاکی نقاشی گود و فرورفته میکردهاند که در چاپ قسمتهای برجستهای که میماند سیاه میشد و خط میانداخت و این اصول را بهزبانهای اروپایی تیزآبکاری میگفتند.
تصویر معرفی شده در این مقاله و مصور آن آغازی بر شایعشدن این هنر با تکنیک چاپسنگی در دوران قاجار است که بعدها در دوران صنیع الملک و ابوتراب غفاری به اوج خود رسید.
این اثر با رقم «میرزا بابا الحسینی ۱۲۵۹» امضاء شده است (کریمزاده، ۱۳۷۰، ۱۲۸۶).
این تصویر در حراجی کریستیز (Christies) در معرض نمایش و فروش قرار داده شده است(www.
قلمدان ناصری تصویر ماهرانۀ ناصرالدین شاه بر روی قلمدانی که در مجموعه آقای ادیب برومند مضبوط است و این تصویر و سایر آرایشهای قلمدان که در حد خود آیتی از کمال است رقم «کمترین میرزا بابا الحسینی ۱۲۷۳» را دارد (کریمزاده، ۱۳۷۰، ۱۲۸۶).
5. پرترۀ میرزا شجاع الدوله این تصویر با گواش بر کاغذ کشیده شده است و شاهزادهای را نشان میدهد که روی صندلی نشسته و کلاه بلند سیاهی بر سر دارد و پسر نوزاد خود را روی زانو نشانده است.