چکیده:
"ن والقلم و ما یسطرون"آغازی بود برای پیدایش خطوط اسلامی چرا که ارزش والای خوشنویسی را به مسلمانان نمایاند، آنچه امروزه آنرا خطوط دوره اسلامی می نامیم پیوستگی عمیقی با نگارش و زبان عربی و پهلوی دارد، بالاخص نگارش کوفی که الفبای آن از الفبای پهلوی نشات گرفته است.تا اوایل قرن هشتم هجری خطوط متداول در ممالک اسلامی معروف به اقلام شش گانه بود.در رابطه با هر خط با ویژگیهائی روبرو میشویم که به دو دسته اصلی(جلی وخفی-سواد و بیاض-سطح و دور)و فرعی (نگارش خاص حروف)تقسیم بندی میشوند.در این پژوهش اشکال خطوط ستّه و علت نامگذاری این خطوط و معرفی پاره ای از خطوط فرعی مورد بررسی قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
سطح به نشستن حروف بر روی خط کرسی اطلاق می شود و حروفی که تماس کمتری با خط 32 افقی داشته باشند به دور آنها افزوده میگردد و از آنجا که این خط جهت نگارش کتیبه ها و سنگ مقبره ها استفاده می شد میتوان خصوصیت درشت نویسی یا همان جلی بودن را به ویژگی های اصلی این خط نسبت داد.
(همان ، ص ٦٧) (رجوع شود به تصویر صفحه) معقلی 33 این توضیحی کوتاه در رابطه با آغاز نگارش خط اسلامی و پیدایش نخستین خطوط و ویژگی های آن بود.
(نقشی تبریزی، ١٣٨٣: ص ١٨٤) (رجوع شود به تصویر صفحه) 44 قلم رقاع این خط شباهت به قلم توقیع دارد واز اجزاء ثلث به شمار می رود و لیکن دور آن نسبت به خط توقیع بیشتر است .
پس از این جهت آن را "رقاع " میگویند(سراج شیرازی، ١٣٧٦: ص ١٤٠) دیگر وجه تسمیه آن از آن جهت است که بیشتر مردم رقعه ها و عناوین کتب را به این قلم می نویسند(همان ، ص ١٤٠) ویژگی های فرعی این خط که گاهی منحصر به آن می باشد، عبارتند از: نگارش حرف "ه " همراه با کامای زیر آن که این ویژگی را در ثلث نداریم .
رقاع در سند نویسی کاربرد فراوان داشت و از اساتید این خط میتوان به ابن مقله ، ابن بواب ، یاقوت ، شیخ زاده سهروردی، احمد رومی، خواجه حافظ شیرازی و مجد الدین فیروزآبادی اشاره کرد(نقشی تبریزی،١٣٨٣ : ص ١٨٥) 45 (رجوع شود به تصویر صفحه) قلم رقاع اقلامی که ویژگی هایشان معرفی شد، از اقلام شش گانه یا همان خطوط سته بودند.