چکیده:
برخی نهادها و تشکیلات شکل گرفته در تاریخ اسلام، به عنوان یکی از عناصرتمدنی به حکم ضرورتهای اجتماعی و فرهنگی پدید آمدهاند؛ نهاد نقابت یا تشکیلات سرپرستی گروهی خاص(علویان)یکی از این سازمانها است که با همین انگیزه یاد شده، به وجود آمده است.
نقابت، در ایام جاهلیت، موقعیتی بود که در خصوص حفظ اخبار مربوط به اقوام و قبایل، چگونگی رشد، گسترش و تعاملات اجتماعی آنان، به ویژه حفظ نسب اعضای آن میکوشید و از هرگونه حقوق مادی و معنوی آنها محافظت میکرد. این نهاد، پس از اسلام نیز با همان رویکرد قبلی و البته در قالبی نو، به حیات خود ادامه داد و تابع عوامل سیاسی، دینی و فرهنگی بود.آنچه موجب تداوم این نهاد(نقابت)در جامعه اسلامی شد، حفظ حرمت خاندان پیامبر(ص)بود.به باور تمامی مسلمانان، متون دینی(قرآن، حدیث و سیره نبوی)، برضرورت علاقهمندی و حرمتنهادن نسبت به اهل بیت پیامبر(ص)تاکید فراوان دارد و رسیدگی به امور آنان و دیگر موارد، در پرتو سازمانی به نام نقابت، قابل تحقق بود.
با این اوصاف، تقویت نهاد نقابت از سوی کارگزاران حکومتی، نه تنها انگیزه دینی، حفظ هویت و جایگاه خاندان پیامبر(ص)بود، بلکه انگیزههای سیاسی مانند:اشراف و نظارت بر عملکرد و کنترل آنان در عرصههای مختلف اجتماعی و نیز انگیزههای فرهنگی مانند:کارکرد، تشکیلات و حفظ جایگاه سیاسی و شرعی آن نیز ارزشمند بود.
خلاصه ماشینی:
com چکیده برخی نهادها و تشکیلات شکل گرفته در تاریخ اسلام ، به عنوان یکی از عناصرتمدنی به حکم ضرورت های اجتماعی و فرهنگی پدید آمده اند؛ نهاد نقابت یا تشکیلات سرپرستی گروهی خاص (علویان ) یکی از این سازمان ها است که با همین انگیزه یاد شده ، به وجود آمده است .
این تفاوت و پراکندگی اخبار، مانع از دسته بندی آنها در ذیل دو عنوان اصلی عوامل سیاسی و فرهنگی نهاد نقابت نمیشود، زیرا این عوامل ممکن است در جای خود، سهمی در شکل گیری این نهاد، داشته باشند.
علاوه بر 70 آن ، احادیث فراوانی از پیامبر(ص ) درباره فضیلت و مقام والای اهل بیت (ع ) نقل شده است که در ادامه مطلب علاوه بر ذکر عوامل سیاسی و فرهنگی در پیدایش این نهاد، نمونه هایی از آنها نیز ذکر میشود.
عوامل سیاسی پیدایش نهاد نقابت با شورش های گسترده ای که درسراسر دوران حکومت امویان به رهبری علویان شکل گرفت ، خلافت اموی دچار ضعف شد و عباسیان با استفاده از این فرصت ، در خلافت اسلامی طمع کردند.
(طقوش ، ١٣٨٠، صص : ٢٥-٣٧) بنابراین ، شکل گیری نهادی تازه که میتوانست آل ابیطالب را در کنترل خود داشته ، آن را اداره کند و به عنوان نماینده آنان باشد، برای عباسیان بسیار مطلوب بود و این کار از طریق ثبت انساب طالبیان انجام میشد..
عوامل دینی و فرهنگی پیدایش نهاد نقابت سنت های اسلامی، اراده حاکمان و افراد موثر در تاریخ جوامع اسلامی پدیدآورنده نهادهای اجتماعی گوناگونی بوده اند که در آثار پژوهش گران به تفضیل درباره اکثر آنها سخن گفته شده است .