چکیده:
جنبش مدرسه سازی در عصر ایلخانی پس از یک دورة ویران گری و قتل عام مغولان آغاز گردید، امّا در هر صورت در دورة دوّم حکومت ایلخانی در ایران که این جنبش در نقاط مختلف ایران به راه افتاد، شاهد آثار مثبت آن در علم و تمدّن ایران و اسلام هستیم، این آثار بیشتر می تواند به این سبب باشد که این مدارس تاسیس شده، توانست در طول چند دهه بستر لازم را برای رشد و شکوفایی صاحبان علم و خرد فراهم آورد که همه، بعدها در ردیف نمایندگان طراز اوّل فرهنگ و تمدّن ایرانی- اسلامی قرار گرفتند.
در این پژوهش مهم ترین و مشهورترین مدارس و مراکز علمی و آموزشی شیعیان در عصر ایلخانان(قرن 7 و 8 هجری) و دانشمندانی که در آن مراکز بوده اند و اقداماتی که انجام داده اند معرفی می گردد و تاثیر آنها در فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران بررسی می شود، روش تحقیق در این پژوهش به صورت تحلیلی و توصیفی است و برای گردآوری اطلاعات از روش مطالعات کتابخانه ای و فیش برداری استفاده شده است.
در این پژوهش با این پرسش مواجه بودیم: آیا مراکز علمی شیعیان در دورة ایلخانان در فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران تاثیرگذار بوده اند یا نه؟
و براساس یافته های این پژوهش، دانشمندان شیعی با فعالیّت های آموزشی، فرهنگی و سیاسی که در این دوره داشتند، فرصت یافتند در عرصه ملّی و فرهنگی رشد کنند و در فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران بسیار اثرگذار باشند.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش مهم ترین و مشهورترین مدارس و مراکز علمی و آموزشی شیعیان در عصر ایلخانان (قرن ٧ و ٨ هجری ) و دانشمندانی که در آن مراکز بوده اند و اقداماتی که انجام داده اند معرفی می گردد و تأثیر آنها در فرهنگ و تمدن اسلام و ایران بررسی می شود، روش تحقیق در این پژوهش به صورت تحلیلی و توصیفی است و برای گردآوری اطلاعات از روش مطالعات کتابخانه ای و فیش برداری استفاده شده است .
معروف ترین مدرس این مدرسه ، جمال الدین حسن بن مطهر حلی بود که در علوم معقول و منقول تبحر داشت و تألیفات بسیاری در زمینۀ مذهب شیعه دارد.
ق ) معروف به محقق اول ، فقیه و متکلم زبر دست شیعی است که در مقدمه کتاب «المسلک فی اصول الدین » بر این نکته تأکید می ورزد که با استفاده از تجارب معتزله بنا دارد تا عقاید معقول مورد نیاز را در اصول دین بیان کند وی در بسیاری از نوشته های کلامی خود نشان می دهد که بیش از نسل های گذشته شیعه به پیروی از مباحث عقلی پرداخته است ، محقق حلی توانست بسیاری از شیوه های بحث فقهی و اصولی را ایجاد نموده و پرچم دار و جلودار این مکتب باشد و شاگردی همچون علامه حلی را تربیت نماید.
ق ، به یکی از مراکز علمی شیعی تبدیل شد و تا قبل از رونق حله ، مهم ترین مرکز علمی شیعه به حساب می آمد، دانشمندان شیعی نجف در این دوره عبارتند از: شیخ محمد بن حسن رضی معروف به نجم الائمه فاضل استرآبادی (متوفی ٦٨٨ ه .