چکیده:
تفسیر جهان و پدیده های موجود در آن از زاویه یـک گـروه خـاص (ماننـد مـردان ) نمـیتوانـد تفسیر به راستی حقیقی از جهان و پدیده های آن باشد. چشـم انـداز زنانـه امکـان دیـدن و تفسـیر کردن پدیده های جدید، متفاوت یا مغفول مانده از نگاه مـردان را فـراهم مـیکنـد. در پـژوهش حاضر چشم اندازی زنانه را در راستای کشف خاسـتگاه مسـئله دوسـوگرایی، بـه عنـوان یکـی از مسائلی که امروزه در عرصه های مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، پزشکی و حتی اقتصـادی از مسائل عمده به شمار مـیآیـد، برگزیـدیم و بـه پیگیـری ایـن نگـاه خـاص در زوایـای تـاریخ پرداختیم ؛ سوال اصلی در این پژوهش این گونه طرح گردیده است : از نگاه سـفرنامه نویسـان زن انگلیسی، دوسوگرایی (دوگانگی) جامعه شناختی و فرهنگی ایرانیان در دوران سه پادشـاه قاجـار (ناصرالدین شاه ، محمدعلی شاه و احمدشاه ) شامل چه انواعی میگردد؟ این پژوهش با اسـتفاده از رویکرد نوع شناسی و با استعانت از نظریـه مرتـون دربـارة انـواع دوسـوگرایی روان شـناختی و جامعه شناختی و از طریق تکنیک های بررسی تاریخی و تحلیل محتوا سعی نموده است به پرسش مـذکور پاســخ دهــد. دســتاوردهای ایــن پــژوهش حــاکی از شناســایی پــنج نــوع دوســوگرایی (دوگانگی) اجتماعی و فرهنگی در میان ایرانیان از نگاه مسافران زن انگلیسی است .
خلاصه ماشینی:
Simmel عرصه های مختلف است و تا حد زیـادی مـورد غفلـت پژوهشـگران واقـع گردیـده ، مسـئله دوسوگرایی ١ یا دوگانگی ٢ است که در فرهنگ واژگان جامعه شناسی به صـورت «تنـاقض پایـا و حل نشده میان احساسات و ایده های مثبت و منفی نسبت به یک شخص یا یک وضعیت » معرفـی گردیده (شرما٣، ١٩٢٢: ٣٣) و از آنجاییکه ما بر اساس تجربـه هـای ضـمنی دوران هـای پـیش از خود زندگی میکنـیم (سـاروخانی، ٢٠٠:١٣٨٢) قصـد ریشـه یـابی ایـن مسـئله را در میـان تـاریخ گذشته داریم ، در این میان سفرنامه ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردارنـد، چنـان کـه سـفرنامه هـا همان طور که قابلیت ها و والایی گوهر ذاتی ایرانی را سـتایش نمـوده انـد، بـه همـان نسـبت نیـز از معایب و به خصوص دوسوگرایی ایرانیان فراوان نگاشته اند.
در این میان سفرنامه نویسـان انگلیسـی از اهمیت بالایی برخوردارند و نقش و جایگاه انگلستان در تاریخ روابط خارجی ایران قابل قیاس با دیگر دولت ها نیست (نائبیان ، ١٨:١٣٧٢) اما آنچه که در این میـان حـائز اهمیـت فـراوان اسـت ، / بررسی این مسئله از زاویه دید مسافران زن انگلیسی است ، زنانی که در منصب های متفـاوتی وارد ایران میشدند و به دلیل ویژگیهای روان شناختی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی متمایز با مـردان و همچنین به دلیل ارتباط با اندرونی پادشاهان ، نوع نگاه و چشم انداز آنها نسبت به اوضـاع و احـوال ایران دورة قاجار از مزیت بالایی برخوردار بوده و تکمیل کننده چشم انداز سـفرنامه نویسـان مـرد است ، به طور مثال کالاسرنا در سفرنامه خود تعجب خود را از ایرانیـان ایـن چنـین بیـان مـیکنـد: «تصویر زنانی با صورت باز و بیحجاب روی دیوار نقاشی شده است .