چکیده:
جهانی شدن بهمثابة پارادایم حاکم بر زندگی بشر در عصر کنونی شناخته شده است. در روابط بینالملل، بازیگران دولتی و غیردولتی بگونهای همزمان با محدودیتها و امکانات پارادایم جهانیشدن روبهرو بوده و به تناسب وضع و شرایط خود از امکانات این پدیده بهره گرفتهاند. در این میان، گروههای افراطی که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پایان جنگ سرد گسترش ویژهای داشتهاند، بخوبی توانستهاند از امکانات عصر جهانیشدن در راستای گسترش و تحقق اهداف خود بهرهبرداری کنند. جهانیشدن و تروریسم از مفاهیم رایج در دنیای پساجنگ سرد بهشمار میروند و در تحلیلهای سیاسی و بینالمللی جایگاهی بسیار ویژه یافتهاند. تحولات اخیر در منطقه خاورمیانه و ظهور گروه تروریستی داعش (ISIS) در کشورهای عراق و سوریه موجب شده است تا پس از حوادث تروریستی 11 سپتامبر 2001، بار دیگر مطالعه و بررسی پدیدة تروریسم در عصر جهانی شدن، در کانون توجه پژوهشگران قرار گیرد. این مقاله با هدف بررسی نقش امکانات تکنولوژیک و سیاسی پدیدة جهانیشدن در گسترش جریانهای افراطی همچون داعش، به این پرسش که «چه رابطهای میان امکانات تکنولوژیک و سیاسی عصر جهانی شدن و گسترش گروههای افراطی همچون داعش وجود دارد؟» پاسخ خواهد داد و این گمانه را به آزمون خواهد گذاشت که «میان فرایند جهانی شدن و گسترش گروههای افراطی میتوان رابطه برقرار کرد، بدینصورت که ابعاد تکنولوژیک و سیاسی جهانی شدن تقویتکننده گروههای افراطی و خشونتطلب همچون داعش است».
خلاصه ماشینی:
در بخش نخست به تعریف جهانیشدن و ابعاد سیاسی و تکنولوژیک آن اشاره میشود، سپس گروههای افراطی با تأکید بر گروه افراطی داعش مطرح خواهد شد، در بخش سوم به بحث اصلی یعنی رابطة امکانات عصر جهانی شدن با گسترش گروههای افراطی با محوریت داعش بعنوان نمونة افراطی این نوع گروهها میپردازیم و در پایان نتیجة بحث ارایه خواهد شد.
پس از درک ویژگیهای فرایند جهانیشدن در ابعاد سیاسی و فنآوری، پژوهش حاضر بر این ادعا است که این دو بعد در فرایند جهانیشدن هر یک بهگونهای در گسترش گروههای افراطی چون داعش اثرگذار بوده است؛ به این معنا که بعد سیاسی جهانیشدن موجبات چالش علیه دولت ملی بعنوان هسته مرکزی پارادایم سنتی جامعهشناسی، و ظهور نیروها و گروههای غیردولتی را فراهم کرده است، و بعد فنآوری جهانیشدن نیز ابزارهای ارتباطی لازم همچون اینترنت، ماهواره، شبکههای اجتماعی و...
با این توضیحات پیرامون مبانی فکریـ عقیدتی داعش و اهداف این بازیگر غیردولتی افراطی، در ادامه به موضوع محوری مقاله یعنی رابطة میان ابعاد سیاسی و تکنولوژیک جهانی شدن و گروههای غیردولتی خشونتطلب همچون داعش میپردازیم، با این هدف که نشان دهیم فرایند جهانیشدن و ابعاد آن چگونه در خدمت بازیگران افراطی مانند داعش قرار میگیرد و آنها به چه شکل از این امکانات برای گسترش اهداف خود سود میجویند.
از اینرو تروریسم بینالملل میتواند واکنشی طبیعی به این ماهیت متناقض و دو سویه باشد، اما هدف این مقاله برخلاف نظریههای بالا آن است که نشان دهد جهانیشدن با ابعاد سیاسی و فنی خود به گسترش اهداف گروههای تروریستی افراطی مانند داعش یاری میرساند.