چکیده:
انسان دارای حقیقتی استکمالی و مقام لایقفی است، اما این موضوع که از نظر ملاصدرا، منازل انسان در سیر استکمالی چیست؟ و انسان برای وصول به مراتب کمال، چه منازلی را از سر میگذراند، مساله مورد تحقیق در این نوشتار است. هستی دارای مراتب طبیعی، مثالی و عقلی بوده و انسان به تبع آن دارای مراتب وجودی حسی، خیالی و عقلی است. انسان از مقام جسمانی با استمداد از عقل نظری و عملی و بهرهگیری از جذبه ربانی عبور میکند و به سمت تجرد خیالی میرود و پس از استکمال در این درجه به درجه عقلی میرسد، شخص انسانی دارای اکوان متعددی است و در هر انسان جسمانی، انسانی نفسانی و عقلی موجود است. ایشان در تقریر سیر استکمال نفس بر اساس حرکت جوهری، از مرتبه حس به خیال و از خیال به عقل، انسان را متوقف نمیداند و مرتبه فوق عقلی نیز برای او قائل است و راهیابی به کمال باید در عقل نظری و عملی اشتداد یابد و این استکمال در عقل نظری در مرتبهای متوقف نمیماند و عبور از عقل مستفاد و رسیدن به مقام فنای فی الله راه را برای سلوک در مراتب فنا میگشاید و در مرتبه عقل عملی نیز میان قوای علم و غضب و شهوت اعتدال ایجاد مینماید، به مراتب کمالی نائل میآید و در نهایت عقل عملی و نظری در مرتبه وصول به فنای فی الله با یکدیگر متحد میشوند. بر اساس راهبرد حکمت متعالیه که جامعی از برهان، قرآن و عرفان است، معلوم میگردد که در حرکت جبلی و ارادی انسان در قوس صعود میتواند همه مراتب امکانی را تا فراسوی بینهایت و مقام لایقفی بپیماید.
Human beings have the perfectible truth and they in their developing movement ascend in material and immaterial stations without having stopped at the specific station. Being has corporeal، imaginary and intellectual levels، and consequently، human being has elevated in sensual، imaginary and intellectual stages during his existential perfection. Each faculty indicates to the cosmological and existential levels. Mulla Sadra، in his discussion on the substantial motion، believes that the perfecting of human being will never stop. Man will obtain his perfection by using his theoretical and practical faculties. Accordingly، theoretical and practical wisdom will have four stages in which human being must elevate to achieve his perfection.