چکیده:
پیامبر اکرم (ص ) به عنوان آخرین پیام رسان ، ماموریت داشت مبانی و مفـاهیم پیـام (قرآن ) را بـه بشـریت (جامعه مخاطب ) برساند. در این نگاه ، از جانب خداوند، تمام مبانی مرتبط با پیام ، پیام رسان و جامعه مخاطـب در نظـر گرفتـه شده بود و همچنین دستورات لازم درباره رویکرد شخصیتی پیامبر، نوع ابلاغ و مقتضیات زمان و مکان بـه ایشـان داده شده بود. بدین منظور، پیامبر(ص ) در کنار استفاده از دیپلماسیسـنتی، از الگـو هـای ارتبـاطی و تبلیغـاتی (دیپلماسـی عمومی) و روش های متنوع آن (سیاسی، فرهنگی - تبلیغاتی، اقتصادی و بشردوسـتانه ...) بهـره گرفتـه و بـدین وسـیله موفق گردید با مردم و افکار عمومی ارتباط برقرار کند و ضمن دعوت آن ها به اسلام و گسترش صلح و دوسـتی میـان اقوام و ملت های مختلف ، زمینه های گسترش و تحکیم تمدن اسلامی را در بخش اعظم دنیـای آن زمـان فـراهم سـازد. این مقاله در صدد پاسخگویی به این سوال است که با توجه به اهمیت دیپلماسـیعمـومی در عرصـه تصـمیم گیـری و اثرگذاری در روابط جامعه آن روز، پیامبر اسلام (ص ) چگونه توانست از ظرفیت های موجود در مبـانی دینـی خـود بـه منظور استفاده از این شیوه دیپلماسی بهره جویند؟ مدعای نوشتار حاضر این اسـت کـه پیـامبر اسـلام (ص ) در انجـام رسالت خود، ترکیبی از الگو های ارتباطی و تبلیغاتی - رسـانه ای ماننـد؛ روش سیاسـی (مـذاکره بـا مـردم ، نخبگـان و نمایندگان )، روش فرهنگی-تبلیغاتی (اعزام مبلغان ...)، روش حقوقی (انعقاد پیمان ها و قراردادهای سیاسـی..) و... سـود برد که بعدها الگویی برای حاکمان سیاسی در تمدن اسلام گردید. در ایـن راسـتا، در بخـش اول از پـژوهش حاضـر، تعریف دیپلماسی عمومی، سیر تحولات و شیوه های به کارگیری آن بررسی میشود و در بخش دوم ، قالـب هـا و مبـانی الگو های ارتباطی و تبلیغاتی-رسانه ای در تمدن اسلامی در عصر پیامبر(ص ) تحلیل و ارزیابی می گـردد. (ایـن مقالـه مستخرج از رساله دکتری می باشد.)
خلاصه ماشینی:
این مقاله در صدد پاسخگویی به این سؤال است که با توجه به اهمیت دیپلماسـیعمـومی در عرصـه تصـمیم گیـری و اثرگذاری در روابط جامعه آن روز، پیامبر اسلام (ص ) چگونه توانست از ظرفیت های موجود در مبـانی دینـی خـود بـه منظور استفاده از این شیوه دیپلماسی بهره جویند؟ مدعای نوشتار حاضر این اسـت کـه پیـامبر اسـلام (ص ) در انجـام رسالت خود، ترکیبی از الگو های ارتباطی و تبلیغاتی - رسـانه ای ماننـد؛ روش سیاسـی (مـذاکره بـا مـردم ، نخبگـان و نمایندگان )، روش فرهنگی-تبلیغاتی (اعزام مبلغان ...
( حسـینی، ١٣٨٤، ص ٦٣) «مرکز مورو»، دیپلماسی عمومی را تاثیرگذاری بر نگرش های عمومی برای شـکل دهـی و اجـرای سیاست های خارجی و شامل ابعادی از روابط بین المللی می داند کـه فراتـر از دیپلماسـی سـنتی عمل میکند و عواملی نظیر شکل دهی به افکار عمومی در سایر کشورها، تعامل میان منـافع گـروه های خصوصی یک کشور با منافع گروه های خصوصی در کشوری دیگـر، برقـراری ارتبـاط بـین ارتباطات گران نظیر؛ دیپلمات ها و فرستادگان بـه خـارج ، و سـرانجام فراینـدهای ارتباطـات میـان فرهنگی ار جمله عناصـر ایـن دیپلماسـی هسـتند.
7 دیپلماسی عمومی پیامبر(ص ) اگرچه دیپلماسیعمومی مفهومی تازه است ، اما با توجه به روش هایی که پیـامبر اسـلام (ص ) در ابلاغ دعوت الهی و گسترش پیام اسلام در بین ملت ها، قبایل و گروه های انسانی مختلف به کار گرفته است ، میتوان ادعا کرد که این نوع دیپلماسی در اسلام از سـابقۀ طـولانی برخـوردار اسـت .