چکیده:
برخی از مفسران اهل سنت از جمله فخررازی، در برداشت های تفسیری خود کوشیده اند تا از آیه 54 سوره مائده برای اثبات خلافت خلیفه نخست استفاده نمایند. فخررازی در تفسیر این آیه چنین ادعا می کند که آیه شریفه مبارزه کنندگان با مرتدان پس از رحلت پیامبراکرم| را ستایش می کند و ابوبکر رهبر مبارزان و مصداق روشن ویژگی های مطرح شده در آیه شریفه است. بنابراین او محبوب خدا بوده و در نتیجه در ادعای خلافت خود صداقت دارد. در این مقاله تفسیر و برداشت فخررازی و دیگر عالمان اهل سنت در بوته نقد نهاده می شود و ناکارآمدی استدلال به این آیه شریفه بر مدعای آنان تبیین می گردد.
خلاصه ماشینی:
"» (ثعلبی، 1422: 4 / 79) نقل این روایت شگفتانگیز است چه اینکه حضرت علی× که ابوبکر را غاصب خلافت الهی میداند چهسان او و فرماندهاش (خالد بن ولید) را محبوب خداوند معرفی مینماید؟ دیدگاه افراطی برخی مفسران که انطباق آیه بر اشعریون (اهل یمن) را روشنتر از انطباق آن بر مبارزان با مرتدان میدانند، ناصواب است؛ زیرا آیه در دلالت خود عام است و تمام مسلمانانی که در عهد نبوی و پس از آن متصف به اوصاف در آیه شریفه میباشند را شامل میشود و در نتیجه تمام روایات ضعیفی که در شأن نزول این آیه وارد شدهاند (ابوموسی و قومش، سلمان و قومش، ابوبکر و اصحابش) همه قابل پذیرشاند جز روایتی که نزول آیه را در مورد حضرت علی× میداند چه اینکه لفظ قوم جمع است و هرگز بر یک نفر قابل انطباق نیست، این نگاه به کلام خداوند، شاعرانه است در شعر پایه سخن بر خیال نهاده میشود، در حالی که گفتار الهی تنها بر پایه صدق استوار است و در تفسیر آیه گفته شد که محتوای آن حکایت از آن دارد که هنوز این موضوع تحقق نیافته است، افزون بر آنکه روایت تطبیق آیه بر حضرت علی× نیز بسان دیگر روایات لفظ جمع «علی و اصحابه» آمده است؛ زیرا آن حضرت تنها خود به یاری دین قیام نفرموده است بلکه یاران حضرت نیز همراه بودند پس به بهانه جمع بودن لفظ، نمیتوان تطبیق آیه را بر حضرت انکار کرد."