چکیده:
یکی از رویکردهای مهم و متداول در تفسیر آیات قرآن کریم، تفسیر بر اساس تحلیل تفسیری واژگان قرآنی است. این امر همواره از ابتدای نزول آیات قرآن تا کنون مورد توجه مفسران قرار گرفته است و در این زمینه افزون بر تفاسیر، آثار ارزشمندی به صورت مستقل نگارش یافته است. تفسیر نمونه از جمله تفاسیری است که در تفسیر آیات، اهتمام زیادی به پژوهش های لغوی و واژگان قرآنی داشته است و از این شیوه برای بیان مقصود الهی و دلالت آیات استفاده کرده است. در این مقاله نمونه هایی از تفسیر لغوی در تفسیر نمونه، در تفسیر لغوی سوره دهر بررسی شده تا افزون بر روشن شدن نقش تحلیل مفردات قرآنی در تفسیر آیات قرآن، میزان اهتمام مفسر تفسیر نمونه به تحلیل تفسیر لغوی، مشخص گردد.
خلاصه ماشینی:
"آیت الله مکارم شیرازی ضمن اشاره بهمعنای لغوی غل و اغلال، وجه تسمیه آن را نیز ذکر کرده و در خصوص تفسیر آیه و وجه مناسبت عذاب کافران به أغلال چنین مینویسد: به هر حال ذکر غل و زنجیر، و سپس شعلههای سوزان آتش، بیانگر مجازات عظیم این گروه است که در آیات دیگر قرآن نیز به آن اشاره شده و «عذاب» و «اسارت» در آن جمع است.
با این وجود، نظر مفسران بر این است که قطوف، جمع قطف و بهمعنای میوه چیده شده است، اما آیت الله مکارم شیرازی فقط اشاره به دو معنای وصفی و مصدری آن نموده، بدون اینکه مراد از آن را در آیه روشن نماید، هر چند که ایشان در ترجمه خود از آیه شریفه آن را بهصورت مصدری (چیدن میوه) معنا کرده است.
برخی نیز آن را بهمعنای ربط و توثیق گرفته (زمخشری، 1407: 4 / 675) و برخی دیگر آن را بهمعنای حبس و ضبط میدانند، (مصطفوی، 1360: 1 / 83) اما در آیه «شددنا أسرهم»، اکثر مفسران آن را به «قوینا خلقهم» تفسیر کردهاند (طباطبایی، 1417: 20 / 142؛ طبرسی، 1372: 10 / 626؛ ابنقتیبه، بیتا: 430؛ طبری، 1414: 29 / 139؛ راغب اصفهانی، 1412: 76؛ طریحی، 1375: 3 / 206؛ فراهیدی، 1410: 7 / 293؛ ابنمنظور، 1414: 4 / 19؛ فیومی، بیتا: 2 / 14؛ زبیدی، 1414: 6 / 22) و مراد از «أسر» در آیه شریفه را خلق و خلقت انسان و ارتباط اعضای وجودی، مفاصل، استخوانها، رگها، اعصاب و ..."