چکیده:
روند گسترش تشّیع در ری در دو مرحله صورت گرفت: یکی دورة آشنایی مردم ری با مذهب تشیّع، و دیگری دورة رسمیت یافتن این مذهب در ری. نوشتار حاضر دو عامل مهم سیاسی و اجتماعی را، که در رونق و رسمیت یافتن مذهب تشیّع در ری موثر واقع شد، بررسی میکند. حکومت به عنوان یک عامل «سیاسی» مهم به حمایت از این مذهب پرداخت که بازة زمانی آن با امارت ابوالحسن مادرانی و حمایتهای وی از شیعیان و ترویج مذهب تشیّع آغاز شد و با حکومت شاخهای از بویهیان در ری رنگ بیشتری به خود گرفت. در این دوره، شیعیان وارد عرصههای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شدند و زیر لوای حمایتهای حکومت، به برگزاری مجالس علمی، مناظرههای کلامی، نگارش کتاب و احیای شعائر شیعی هچون منقبتخوانی و ایجاد تحوّل در منصب «نقابت»، به ترویج این مذهب پرداختند. عامل دوم (اجتماعی) نقش خود شیعیان (به ویژه امامی مذهبان)، سیاستهای رفتاری و نحوة تعاملاتشان با سایر گروهها و مذاهب ساکن ری است که خود رمز ماندگاری آنها در صحنة اجتماعی ری است.
خلاصه ماشینی:
عوامل مؤثر در رونق و رسمیتیافتن تشیع در ری از امارت ابوالحسن مادرانی تا پایان حکومت آلبویه زهرا میرزایی/ کارشناس ارشد تاریخ و تمدن دانشگاه تهران احمد بادکوبه هزاوه/ دانشیار دانشگاه تهران چکیده روند گسترش تشیع در ری در دو مرحله صورت گرفت: یکی دورة آشنایی مردم ری با مذهب تشیع، و دیگری دورة رسمیت یافتن این مذهب در ری.
قرار گرفتن ری تحت سلطة این حاکمان شیعی و استفاده از فضای باز و حمایتهای آنان، به ویژه در دورة آلبویه، مجال خوبی برای ترویج مذهب تشیع و ظهور شیعیان در عرصههای سیاسی، اجتماعی، علمی و فرهنگی بود.
شیعیان این شهر از وجود رصدخانه، کتابخانههای وزرای آلبویه - که حاوی کتب عقلی، فلسفی، نجومی و مانند آن بود - و نیز حمایتهای حکام بویهی برای برگزاری مجالس مناظره و دعوت علما ـ و دیگر امکاناتی که در ادامه به آن خواهیم پرداخت ـ به منظور تألیف کتب کلامی و تبلیغ و ترویج مذهب تشیع بهره میگرفتند.
هدف این پژوهش آن است که با روشی «تحلیلی و تاریخی» تأثیر دو عامل مهم را بررسی کند: یکی نقش حکومت در رسمیت یافتن مذهب تشیع و پشتوانهای برای آن، و دیگری نقش شیعیان (به ویژه امامی مذهبان) و تعاملات اجتماعی آنها با سایر مذاهب در حفظ حیات خود و رونق بخشیدن به این مذهب.