چکیده:
موافقت نامه موانع فنی فرا راه تجارت دو ضابطه عدم تبعیض و منع موانع غیرضروری تجاری را بر اعضای سازمان تجارت جهانی تحمیل نموده و اعضا باید در تدوین مقررات بهداشتی و ایمنی که محدودیت در تجارت کالاها ایجاد می نمایند به این ضوابط توجه نمایند. نظر به تلاش ایران برای عضویت در سازمان مزبور و اهمیت این ضوابط در تجارت بین المللی ، مقاله به دو پرسش مهم می پردازد: این ضوابط چه تعهداتی بر اعضای سازمان تحمیل می نمایند؟ چه اندازه مقررات بهداشتی و ایمنی ایران پیرامون واردات کالا با این ضوابط هماهنگی دارند؟ مقاله با بررسی ضوابط مزبور در متن موافقت نامه موانع فنی فرا راه تجارت و رویه قضایی نشان می دهد که اخیرا اقدامات مناسبی در این زمینه در ایران اتخاذ گردیده اما همچنان ناهماهنگی هایی در ضوابط بهداشتی و ایمنی ایران با تعهدات موافقت نامه وجود دارد. بازنگری مقررات سلامت و ایمنی کالاهای وارداتی ایران گام مهمی برای الحاق به سازمان تجارت جهانی خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
با این توضـیح که از یک سو مقررات بهداشتی و ایمنی ملی ، تأثیرات مسـتقیم و غیرمسـتقیم بـر رژیـم تجارت جهانی دارند، چرا که وضع چنین مقرراتی در مواردی می تواند هزینه های تولید را برای تولیدکنندگان خارجی افزایش داده و توان رقابت کالاهای وارداتی بـا کالاهـای تولیدی یک کشور را کاهش دهد و یا حتی در مواردی منجر به محدودیت یا ممنوعیت ورود برخی کالاهای خارجی به داخل یک کشور گردد و از سوی دیگـر حـق غیرقابـل انکار کشورها برای وضع ضوابط و اتخاذ اقداماتی ١ جهت حفاظت از ایمنی و سـلامت انسان ، حیوان و گیاه نمی بایست مورد خدشـه قـرار گیـرد.
هـدف از تصـویب ایـن موافقت نامه تعیین ضوابطی لازم الاجرا بر اعضای سازمان تجارت جهانی بـوده کـه هـم بخشی از موانع در مسیر تجارت آزاد را برطرف می سازد و هم حق کشورها برای وضع مقررات بهداشتی و ایمنی ملی که مورد نیاز کشورها است را محفوظ می دارد؛ بنـابراین امروزه اعضای سازمان تجارت جهانی به منظور وضـع مقـررات بهداشـتی و بهداشـت گیاهی خود می بایست ضوابط این موافقت نامه را مدنظر قرار دهنـد.
بدیهی است که برای اعمال و اجـرای مقـررات موافقت نامـه مزبـور ابتـدا مـی بایسـت مشخص نمود که آیا مقررات وضع شده توسط یکی از اعضای سازمان یک مقرره فنی ، یک استاندارد و یا یک رویه ارزیابی مطابقت است یا خیـر و در صـورت مثبـت بـودن پاسخ ، به بررسی هماهنگی یا عدم هماهنگی این گونـه مقـررات و ضـوابط کشـورها بـا مقررات عدم تبعیض و منع موانع غیرضروری مندرج در موافقت نامه موانع فنی فـرا راه تجارت پرداخت ؛ بنابراین در ابتدای بحـث ضـروری اسـت تـا مفهـوم مقـررات فنـی ، استانداردها و رویه های ارزیابی مطابقت تبیین گردند.