چکیده:
تحرک اجتماعی به جابه جایی افراد و گروه ها در طبقات اجتماعی یا مراتب شغلی مختلف اطلاق می گردد. در پژوهش حاضر، تاثیر عوامل فرهنگی به ویژه اخلاق کار و سرمایه فرهنگی بر تحرک اجتماعی درون نسلی و بین نسلی مورد بررسی قرار گرفته است . ٣٢/٧ درصد از نمونه های پژوهش ، تحرک صعودی درون نسلی و ٥/٨ درصد تحرک نزولی داشته و ٦٠ درصد نیز فاقد تحرک بوده اند. همچنین ٤٩/٨٣ درصد، تحرک صعودی بین نسلی و ٢٢/١ درصد تحرک نزولی داشته و ٢٨ درصد نیز فاقد تحرک بوده اند. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، تحرک بین نسلی، شایع تر از تحرک درون نسلی است . ضریب تعیین تحرک بین نسلی، بیش از ٦٩ درصد و تحرک درون نسلی بیش از ١٥ درصد و در هر دو معنیدار است . در بین متغیرهای سرمایه اقتصادی خانواده ، سرمایه فرهنگی خانواده ، سرمایه فرهنگی و اخلاق کار، اول اخلاق کار و پس از آن سرمایه فرهنگی، تاثیر مستقیمی در تحرک اجتماعی دارند.
خلاصه ماشینی:
در پژوهش حاضر، برای تبیین این مسئله تلاش می شود که در شرایط کنونی ایران ، بـه ویـژه در مناطق کلان شهری نظیر تهران ، چگونه امکان تحـرک اجتمـاعی بـرای افـراد (مـردان ) فـراهم گردیده و سهم شایستگیها و تواناییهای فردی و باورهای فرهنگـی جدیـد ماننـد اراده گرایـی، فردگرایی، دنیاگرایی، سخت کوشی، عاملیت گرایی، پیشرفت خواهی و غیره در این فراینـد چقـدر است ؟ در واقع ، تبیین و آزمون تأثیر عوامل فرهنگی در تحرک اجتماعی مورد توجه است .
اما از آنجایی که بررسی عوامـل فرهنگـی مـؤثر بـر تحـرک اجتماعی در شرایط امروز جامعه شهری مورد توجه است ، مسئله دوم مقاله حاضر، این است کـه عوامل فرهنگی به ویژه سرمایه فرهنگی و اخلاق کار، تا چه اندازه بر تحـرک شـغلی تأثیرگـذار است ؟ به عبارت دیگر، آیا کسانی که از نگرش ها و مهـارت هـای فرهنگـی مـلازم بـا پیشـرفت برخوردار هستند، امکان تحرک ارتقایی نیز برایشان فراهم بوده یا اینکه موانـع جـدی در فراینـد ارتقای شغلیشان وجود داشته است ؟ پیشینه پژوهش قدمت پژوهش های مربوط به تحرک اجتماعی در جامعـه شناسـی، بـیش از هشـتاد سـال اسـت .
1. Casmin (Comparative Analysis of Social Mobility in Industrial Nations) پرسش اساسی برین در بررسی تطبیقیاش این بود که در دهه های پایانی قرن بیستم ، تحـرک اجتماعی دچـار چـه تغییراتـی شـده اسـت .