چکیده:
ایل سنجابی از ایلات کرد غرب ایران هستند که در جریان جنگ جهانی اول ، به حمایت از دولت موقت ملی نظام السلطنه و ملیگرایان همراه وی برخاستند و ضمن اعلام مخالفت با حضور و فعالیت سپاهیان دولت های انگلیس و روس ، با نیروهای آلمانی و عثمانی همراه شدند. بعد از غلبه سپاهیان روس و انگلیس بر منطقه غرب ، این ایل پناهگاه عناصر ملی دولت موقت شدند و به مخالفت با حضور و برنامه های نیروهای بریتانیا در غرب ایران ادامه دادند. این مقاله درصدد بررسی چگونگی تقابل سران ایل سنجابی با اقدامات و برنامه های دولت بریتانیا در غرب ایران در جریان جنگ جهانی اول است . این مطالعه نشان میدهد انگلیسیها بعد از غلبه بر غرب ایران ، قصد داشتند پلیس غرب را از طریق جذب ایلات منطقه تشکیل دهند و ایل سنجابی نیز با توجه به قدرت نظامی قابل توجه و حمایت از عناصر ملی، بیش از دیگر ایلات مورد توجه آنها قرارگرفت . سران ایل سنجابی ضمن ادامه همکاری با اعضای کمیته دفاع ملی، مخالفت خود را با برنامه ها و اقدامات نیروهای انگلیسی در غرب اعلام کردند. کارگزاران انگلیسی در غرب ایران کوشیدند تا سران ایل سنجابی را از چهار طریق گفت وگو، تحریک ایلات مجاور علیه آنها، قطع ارتباط اعضای کمیته ملی با ایشان و سرانجام حمله نظامی، با خود همراه و از مخالفت آنها جلوگیری کنند.
The Sanjâbi or Senjâwi tribe was one of the Kurdish tribes in west of Iranthatsupportedthetransitionalgovernment of Nizam al-Saltana and its nationalist supporters and united with Ottoman and German forces to express its opposition to the presence and activities of Russian and BritishtroopsduringtheWorldWarI. After the victory of Russian and BritisharmiesinIranianwestern regions، this tribe became a shelter for refugeesoftransitionalgovernmentandkeptonitsoppositiontothe presenceofBritishforcesandtheirprogramsinwestofIran. The present paperistostudythequality of the Sanjabi tribe leaders' opposition to British policies and activities in west of Iran. It has been shown، in this article، that the British intended to establish the west police using the local tribes after capturing western Iranian regions، and the sanjabi tribe drew their attention more than other tribes due to its considerable military power and its efforts to support the national agents. Continuing to work with members of the National Defense Committee، the Sanjabi leaders announced their opposition to the policy of the British. The British brokers in west of Iran tried to discourage the leaders of Sanjabi tribe to oppose their policies in four manners: negotiation، to stimulate neighboring tribes against them، disconnecting their relations to the members of the National Committee، and military attack.
خلاصه ماشینی:
"از آن سو، انگلیسیها بعد از غلبه بر بغداد، دیگر نواحی شمالی و شرقی عراق را اشغال کردند و با تصرف مناطق هم جوار با مرز ایران ، در حدود قصرشیرین کم کم به منطقۀ ایل سنجابی نزدیک شدند (فرمانفرماییان ، ص ٢٥٢)؛ بنابراین ، خطر جانی، مهاجران را تهدید میکرد، ولی سران ایل سنجابی با جدیت برای محافظت از میهمانان خود اقدام کردند (کسروی، تاریخ هیجده سالۀ آذربایجان ، ص ٦٦٧؛ مردوخ ، ص ٥٦٢)، اما در همین زمان ، آغاز انقلاب در روسیه و استعفای نیکلای دوم ، تزار روسیه ، تداوم پیشروی سپاه روس و همچنین تحکم نظامی آنها را بر نواحی غربی ایران تحت الشعاع قرارداد (سپهر، صص ٤٤٣-٤٧٨).
حوادث مختلف منطقۀ غربی در طی جنگ جهانی اول و به ویژه همراهی صمیمانه و همه جانبۀ ایل سنجابی با ملی گرایان دولت موقت در مبارزه با روس ها (اردلان ، ص ٨٣، ٩٢ و ٩٩) و همچنین مقاومت در برابر روس ها (کسروی، تاریخ هیجده سالۀ آذربایجان ، ص ٦٦٧) و تلاش برای انعقاد صلح بندار با روسیه ، جایگاه بلند و مستحکم ایل سنجابی (به رغم تازه تأسیس بودن ) را در غرب ایران نشان داد، اگرچه رقبای ایلیاتی سنجابیها، سعی داشتند نقش سنجابیها و ماجرای صلح بندار را کم اهمیت جلوه دهند؛ چنان که مردوخ آن را مذاکرات عوامانه میخواند (مردوخ ، ص ٥٦٢) و در جای دیگر، میزبان این جلسه را روسیه معرفی میکند (همان ، ص ٥٦٤) و امجدی ولدبیگی آن را بیاهمیت می انگارد (صص ١٠٧،١٢٨)."