چکیده:
اسطوره های زردشتی مثل تمام اسطورهها از دوره ای به دورة دیگر دستخوش تغییر و تحولاتی شدهاند. این تغییرات به دلایل متعددی صورت گرفته است ؛ ازجمله تغییر ساختار اجتماعی ، شیوههای تولیدی و نوع ادارة حکومت . این عوامل در ارتباطی دوسویه با باورهای دینی قرار دارند؛ یعنی هم از آنها تاثیر گرفته اند و هم بر آنها تاثیر گذاشته اند. اسطورة نخستین انسان نیز که بخشی از اسطورة آفرینش است ، تغییر یافته است . پس از سکونت بخشی از قوم آریایی در نجد ایران، جامعة ایرانی شکل گرفت . به تدریج این قوم دستخوش تغییراتی شد و به این ترتیب ، اسطورة ایرانی بنا به نیازهای جدید جامعة ایرانی و با توجه به شرایط جدید با این تغییرات سازگار شد. یمة آریایی (نخستین انسان) نقش مهم شاه نخستین و سپس شاه آرمانی را بر عهده گرفت و برخی از ویژگی های نخستین انسانی یمه به مهم ترین چهرة اسطوره ای زردشتی ، یعنی نخستین انسان بدل شد. پژوهش حاضر به بررسی این دگرگونی می پردازد.
خلاصه ماشینی:
بررسی علت تحولات نخستین انسان از یمه تا کیومرث، در اسطورههای زردشتی فاطمه وفایی * - دکتر ابوالقاسم اسماعیل پور کارشناس ارشد ادیان و عرفان دانشگاه تهران – دانشیار فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه شهیدبهشتی چکیده اسطوره های زردشتی مثل تمام اسطورهها از دوره ای به دورة دیگر دستخوش تغییر و تحولاتی شدهاند.
com* مقدمه اقوام ایرانی از دوران هندوایرانی تا استقرار در سرزمین ایران و درنهایت ، تشکیل شهرها، سرنوشت پرفراز و فرودی داشته اند؛ از این رو، اساطیر آنان نیز دستخوش تحولات شگرفی شده است .
از بین صاحب نظران گذشته ، آرتور کریستن سن در کتاب نمونة نخستین انسان و نخستین شهریار در تاریخ افسانه ای ایرانیان، گفته های اندیشمندان پیش از خود را بیان کرده است ؛ همچنین زنر در کتاب طلوع و غروب زردشتیگری، بویس در تاریخ کیش زردشت و بهار در برخی از آثارش دربارة این دو چهره مطالبی را بیان کردهاند.
(موله ١٣٨٦: ٦٠) باید در نظر داشت که بسیاری از شخصیت های اساطیری هم نخستین انسان و هم اولین فردی هستند که می میرند؛ مثلا در اساطیر ایرانی ، کیومرث هم نخستین انسان است و هم نخستین بار با مرگ خود یا سپردن تن به اهریمن ، باعث پیدایش فلزات و دیگر مردمان می شود؛ به علاوه، نام کیومرث خود مفهوم میرایی را در بردارد.
میراث یمه برای کیومرث به طور کلی ، به نظر می رسد بین نقش شاه نخستین و نخستین انسان آنقدر ارتباط تنگاتنگی وجود دارد که گاه برخی از ویژگی های هریک از این دو، در دورههای متفاوت به یکدیگر انتقال یافته و در برخی از متون، گاه دوباره به جای اول خود بازگشته اند.