چکیده:
بررسی درونمایه که همان فکر مسلط بر هر عمل ادبی است، در داستان های قرآن از اهمیت خاصی برخوردار می باشد؛ چرا که کشف درونمایه یا مضمون داستان، باعث شناخت بهتر عمل داستانی و شخصیت های آن می شود و درنهایت فهم عمیق تر کلام خداوند را در پی دارد. داستان یوسف(ع) در قرآن کریم، درونمایه های فراوانی دارد تا جایی که به داستان درونمایه معروف شده است. در این میان، درونمایه ی اصلی داستان، دارای نقش محوری می باشد و سایر عناصر داستان بر گرد آن می چرخند و با شیوه های مختلف در جای جای داستان، آن را نمایان می سازند. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، چگونگی ارائه ی درونمایه ی اصلی داستان و نیز شیوه های کشف آن تبیین شده است.یافته های پژوهش نشان می دهد: درونمایه ی اصلی در این داستان با یافتن سرنخ هایی به دست می آید که مهم ترین آن ها عبارتند از: شخصیت یوسف(ع)، حوادث داستان،گفتار شخصیت ها، سخنان راوی،صحنه های داستان و انگاره های تکرار.
خلاصه ماشینی:
تحلیل ادبی درونمایه ی اصلی داستان یوسف(ع) در قرآن کریم صدیقه زودرنج 1 و الهام رحمتی 2 چکیده بررسی درونمایه که همان فکر مسلط بر هر عمل ادبی است، در داستان های قرآن از اهمیت خاصی برخوردار می باشد؛ چرا که کشف درونمایه یا مضمون داستان، باعث شناخت بهتر عمل داستانی و شخصیت های آن می شود و درنهایت فهم عمیق تر کلام خداوند را در پی دارد.
با دقت در پژوهشهای انجام شده در مییابیم که اگرچه در تعدادی از این آثار ارزشمند، عناصر هنری داستان یوسف -که درونمایه نیز یکی از آن هاست- مورد بررسی واقع شده، اما در هیچ یک از آن ها، درونمایهی اصلی داستان یوسف(ع) و شیوههای کشف آن به طور مستقل بررسی نشده است.
به گونهای که درونمایه در سراسر داستان وجود دارد و هماهنگ کنندهی سایر عناصر داستان است تا بدین وسیله معنای مورد نظر نویسنده به خوبی انتقال یابد و به طور مستقیم و یا غیر مستقیم، خود را به خواننده نشان دهد به طوری که بدون درونمایه، داستان بی معنا و فاقد ارزش میشود و هدفی جز سرگرم کردن خواننده ندارد.
درونمایه ی اصلی این داستان، بیان« ولایت خدای تعالی نسبت به بندگان مخلص است» (طباطبایی،1387: 100) به گونهای که این مساله در جای جای داستان به چشم میخورد و حوادث داستان در جهت تقویت این غرض در حرکت هستند؛ بدین ترتیب که خداوند امور یوسف را بر عهده میگیرد، هر چند اسباب ظاهری علیه او باشند.
بنابراین درونمایه ی اصلی در داستان یوسف(ع) بیشتر به صورت غیر مستقیم در خلال حوادث داستان، گفت و گوی شخصیت ها و اعمال و رفتار آن ها ارائه شده است که در بخش شیوه های کشف درونمایه بدان ها اشاره می کنیم.