چکیده:
ناپایداری دامنهها و ریزشها از خطرات اصلی در مناطق کوهستانی است. حوضه آبخیز آق لاقان چای با داشتن چهره کوهستانی و با توجه به وضعیت زمین شناسی، لیتولوژی و اقلیمی، عمده شرایط لازم جهت شکل گیری حرکات ریزشی را دارد. این پدیده همه ساله موجب به مناطق مسکونی، تخریب راه ارتباطی و رسوبزایی گسترده و پر شدن مخزن سد یامچی و بستر رودخانه از رسوب میشود. بنابراین هدف تحقیق حاضر تهیه نقشه پهنهبندی خطر ریزش است. در این مطالعه ابتدا با بررسیهای میدانی و مطالعه منابع، دوازده عامل به عنوان عوامل موثر برای ایجاد ریزش در منطقه شناسایی شدند. این عوامل شامل شیب، جهت شیب، لیتولوژی، فاصله از جاده، فاصله از آبراهه، فاصله از گسل، فاصله از آبادی، بارش، تعداد روزهای یخبندان، نوسان دما، کاربری اراضی و خاک است. سپس لایهها اطلاعاتی توسط سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید. تحلیل و مدل سازی نهایی با استفاده از روش ویکور به عنوان یکی از روشهای تحلیل تصمیم گیری چند معیاره، انجام شد. در نهایت نقشه پهنهبندی در پنج طبقه با خطربسیار کم تا بسیار زیاد تهیه شد. طبق نتایج به دست آمده 12 درصد از مساحت حوضه در طبقه بسیار پرخطر و 48 درصد در طبقه پرخطر قرار دارد. طبقه بسیار پرخطر و پرخطر درمنطقه کوهستانی قسمت شمالی و جنوب غربی حوضه مورد مطالعه قرار دارد. این مناطق خطراغلب دارای شیبهای بالای 40 درصد، دیوارههای عمودی و پرتگاهی و سنگهای آتش فشانی و آذرین هستند. به طور کلی نتایج مطالعه نشان میدهد که حوضه آق لاقان چای دارای توان بسیار بالا از لحاظ رخداد حرکات ریزشی است. لذا انجام اقدامات حفاظتی، آبخیزداری و مدیریتی در حوضه مطالعاتی ضروری به نظر میرسد.
Slope instability and falls are main risks in mountainous areas . Rock falls refers to abrupt or instantaneous movements of loosend blocks or complexes of solid rocks detached from steep rock walls (Chau et al 2004، 385). Rock falls occur mainly on the steep slopes above the vertical walls of the cliff and rocky reef areas without vegetation (Nader sefat 2006، 63). Due to the risk of these movements to human communities، one has to control them. In order to control mass movements، different aspects of the movements should be studied in detail.
The Aghlaghan chay catchment area with 166 square kilometer area، bounded by lat 38، 10-38، 44N and long 47، 46-48 E. this catchment area is located in northwestern of Iran and southwesternslope of Sabalan Mountain. Aqlaqhan Chay catchment by having mountain face and the geological، lithologic and climate conditions is sustainable for the production of falling movements. These phenomena every year causing damage to lives and property in residential areas، road destruction and widespread creation and filling of reservoir sediment and riverbed sediment is Yamchi dam. Therefore، zonation of catchment area in view of sensibility to Rock fall is very necessary .