چکیده:
این مطالعه در پی بررسی عوامل موثر بر میزان درآمدهای مالیاتی در ایران است . از مباحث مطرح در این پژوهش محاسبه کشش درآمدی اجزای اصلی مالیاتهانسبت به پایه آن و اصلاح نظام مالیاتی و نحوه تاثیر آن بر اجزای مالیات و افزایش درآمدهای مالیاتی است . با بررسی این عوامل و تحلیل چالش های پیش رو، میتوان واقع بینانه تر اهداف را مشخص نمود و برای نیل به آن اهداف سیاست گذاریهای مالیاتی مناسب تر، بر اساس شرایط ایران پرداخت . در این پژوهش به دلیل وجود معادلات مختلف و به ظاهر نامرتبط با اجزای اصلی مالیاتها، از روش رگرسیونهای به ظاهر نامرتبط (SURE) و روش معادلات همزمان SLS٣ استفاده شده است . همچنین با استفاده از دادههای آماری مربوط به درآمدهای مالیاتی در ایران برای دوره زمانی ١٣٥٠ تا ١٣٩١ به صورت سالانه ، تخمین زده شده و تحلیل های لازم بر اساس مدل HTSTD صورت گرفته است . نتایج نشان میدهد اجزای اصلی مالیاتهای مستقیم (مالیات بر سودشرکت ها، مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و سایر مالیاتهای مستقیم ) و مالیات بر مصرف و فروش نسبت به پایه اش دارای کشش درآمدی کم تر از یک بوده و فقط مالیات بر واردات کشش بیش تر از یک دارد. نکته بسیار قوی در تخمین ها وارد کردن متغیرهای تغییر در ساختار مالیاتی در مدل است . نتایج نشان میدهد که تغییر ساختار مالیاتی در بخش مالیات بر واردات کم ترین اثر را بر افزایش درآمدهای مالیاتی داشته و تغییر ساختار مالیاتی در بخش های سایر مالیاتهای مستقیم و مالیات بر مصرف و فروش به ترتیب بیشترین اثر را در افزایش درآمدهای مالیاتی دارد.
خلاصه ماشینی:
در نمودارهای زیر این متغیرها برای تغییر در نظام مالیاتی بخش مالیات بر درآمد، شرکت ها، سایر مالیاتهای مستقیم ، مصرف و فروش و واردات گزارش شده است .
جدول (٣): بررسی آزمون دیکی- فولر تعمیم یافته برای مانایی متغیرها در سطح ٥% متغیر مانا در لگاریتم مالیات بر درآمد (tnTRt)؛ لگاریتم سایر مالیاتهای مستقیم (tnTot)؛لگاریتم مالیات بر مصرف و فروش (tnTDt)؛لگاریتم مالیات بر واردات (tnTMt)؛ لگاریتم پایه مالیات بر درآمد (tnXRt)؛لگاریتم پایه مالیات بر شرکت ها (١-tnXCt)؛لگاریتم پایه مالیات بر مصرف و فروش(tnXDt)؛لگاریتم پایه مالیات بر واردات (tnXMt)؛ لگاریتم تولید ناخالص داخلی (tnGDPt)؛ لگاریتم نرخ تورم (tnP)؛ لگاریتم نرخ بهره (tnR)؛ لگاریتم نرخ ارز (tnEXR)؛تغییر نظام مالیاتی درآمد (SRt)؛ تغییر نظام مالیاتی سایر مالیاتهای مستقیم (Sot)؛ تغییر نظام مالیاتی واردات (SMt) I(1) لگاریتم مالیات بر شرکت ها (tnTCt)؛ لگاریتم پس انداز (tnS)؛ تغییر نظام مالیاتی شرکت ها (SCt)؛تغییر نظام مالیاتی مصرف و فروش (SDt) I(0) منبع : محاسبات پژوهش 1.
در ادامه معادلات مربوط به مالیات بر درآمد، مالیات بر شرکت ها، سایر مالیاتهای مستقیم ، مالیات بر مصرف و فروش و مالیات بر واردات به صورت سیستمی با استفاده از روش رگرسیون به ظاهر نامرتبط (SURE) برای دوره ١٣٥٠ تا ١٣٩٠ برآورد شده که بهترین تخمین اقتصاد سنجی به شرح زیر است : جدول (٦): نتایج برآورد مدل LTC = -4.