چکیده:
نظم اجتماعی در هر جامعه اهمیت بالایی دارد. اخلال در نظم اجتماعی هزینههای زیادی برای جامعه در پی خواهد داشت. زباله پراکنی مصداقی از بینظمی اجتماعی شهروندان، در حوزه شهروندی زیست محیطی است که در جامعه ما به مسالهای اجتماعی تبدیل شده است. هدف تحقیق حاضر تحلیل عوامل موثر بر بینظمی اجتماعی با تاکید بر زباله پراکنی است. در این تحقیق از رویکرد تلفیقی پاول استرن برای تحلیل زباله پراکنی استفاده شده است. روش تحقیق از نوع پیمایشی و ابزار جمعآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته است. جامعه آماری شامل کلیه گردشگران داخلی است که در تابستان 1393 وارد استان مازندران شدهاند. حجم نمونه آماری بر اساس فرمول کوکران تعداد 385 نفر برآورد شده است. نتایج تحقیق نشان داد که رفتار زباله پراکنی با متغیرهایی چون نگرش زیست محیطی ضعیف، کنترل اجتماعی، ارزیابی منفی نسبت به زباله پراکنی، عدم احساس مسوولیت، احساس منفی نسبت به زباله، زباله پراکنی توسط دیگران، عادت، گمنامی، فقدان خدمات و عدم آگاهی زیست محیطی رابطه معناداری دارد. همچنین با توجه به مدل مسیر ارائه شده، همه این متغیرها 36 درصد از تغییرات متغیر وابسته (رفتار زباله پراکنی) را تبیین کردهاند.
خلاصه ماشینی:
"زباله پراکنی به عنوان مصداقی از بینظمی اجتماعی، یکی از مهمترین مسائل زیست محیطی، اجتماعی، زیباشناسی است که بیش از 40 سال مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است و به پژوهشهای رفتاری نظاممند منجر شده است (Clark & et al.
از این رو با توجه به عدم بررسی رفتار زباله پراکنی در ایران، تحقیق حاضر بر آن است تا رفتار زباله پراکنی را به عنوان مصداقی از بینظمی اجتماعی و مسؤولیت گریزی شهروندان مورد تحلیل جامعهشناختی قرار دهد.
در رابطه با زباله پراکنی بهعنوان مصداقی از بینظمی اجتماعی میتوان به متغیرهایی چون ارزشهای زیست محیطی فرد، باور منفی نسبت به زبالهریزی، عدم احساس مسؤولیت نسبت به محیط زیست و حس منفی نسبت زباله را میتوان به عنوان شاخصهای این عامل در نظر گرفت.
همچنین در رابطه عوامل زمینهای موثر بر رفتار زیست محیطی، استرن به مشکلات فیزیکی نیز اشاره دارد که در این تحقیق به تأثیر نبود یا ضعف امکانات دفع زباله و مسأله گمنامی بر رفتار زیست محیطی (زبالهریزی) تأکید شده است.
مدل مسیر همانگونه که ذکر شد در این تحقیق برای سنجش رفتار زباله پراکنی افراد از نظریه تلفیقی پاول استرن استفاده شده است.
طبق نتایج حاصل از آزمون فرضیههای تحقیق، بین نگرش زیست محیطی که در این تحقیق شامل ارزیابی منفی فرد از زباله پراکنی، ارزشهای محیط زیست گرایانه ضعیف فرد و عدم احساس مسؤولیت فرد است، با زباله پراکنی رابطه معناداری وجود دارد.
استرن در بحث از عوامل عاملیتی تأثیرگذار بر رفتار به بحث تواناییهای شخصی (مثلا دانش و آگاهیهای زیست محیطی) و عادت اشاره دارد که در این تحقیق روابطشان با زباله پراکنی معنیدار بوده است."