چکیده:
این نوشتار بر آن است تا ماهیت ساختار خانواده را مبتنی بر رویکردی غایت شناسانه با بهره گیری از آیات قرآن به روش تحلیلی استنتاجی تبیین کند. در این راستا از تفکر سیستمی و در پرتوی آن، نگاه به خانواده استفاده شده است . طبق این دیدگاه برای انتخاب ویژگیهای ساختاری ، گام نخست ، توجه به اهداف تشکیل دهنده سیستم است ؛ زیرا بررسی اهداف ، راهنما و آسان کننده گزینش ساختار است . بهره مندی از آموزههای اسلامی با تاکید بر دو اصل توحید و معاد، ضمن بهبودی ، سبب ارتقا و رشد این تفکر میشود. هم چنین غایات برگرفته شده از آیات قرآن به عنوان اهداف سامانه خانواده اسلامی ، خود در چشم اندازی وسیعتر، رو به سوی هدف متعالی آفرینش یعنی قرب الی الله دارد و زمینه ساز برخورداری از حیات طیبه خواهد بود. بر این اساس، مهمترین ویژگیهای بایسته در ساختار اسلامی ، که در تعامل با اهداف و غایت نهایی است ، عبارت است از: ایمان ، تقوا، پاکدامنی و حسن خلق .
خلاصه ماشینی:
هم چنین غایات برگرفته شده از آیات قرآن به عنوان اهداف سامانه خانواده اسلامی ، خود در چشم اندازی وسیعتر، رو به سوی هدف متعالی آفرینش یعنی قرب الی الله دارد و زمینه ساز برخورداری از حیات طیبه خواهد بود.
اهداف تشکیل خانواده مبتنی بر رویکرد غایت شناسانه (7) فهرست اهداف هر سامانه در نظام اسلامی ـ خانواده در اینجا و دیگر نظامهای خرد ـ به عنوان «غایت اختصاصی » در خدمت هدف کلان شریعت ، یعنی قرب الی الله به عنوان «غایت مشترک » قرار میگیرد؛ بدین مفهوم که با حفظ اهمیت به اعتبار اهداف متوسط ، ثانوی و واسطی آفرینش در ارتباط طولی با هدف غایی زندگی پاک ، جهت دهی و ارزشگذاری میشود؛ ازاین رو در اسلام افزون بر اینکه ازدواج و تشکیل خانواده به خودی خود میتواند هدف قرار بگیرد و به تعبیری مطلوبیت ذاتی دارد از مطلوبیت غیری نیز برخوردار است که آن رسیدن به قرب وکمال است .
تشکیل خانواده می تواند سهمی اساسی در آرامش روانی و سازندگیهای اخلاقی و اجتماعی ایفا کند و این ، رمز تأکید قرآن و احادیث اسلامی بر تشکیل خانواده و تحکیم آن و پیشگیری از فروپاشی این کانون مقدس است (محمدی ری شهری ، ١٣٩٠: ٢٦٢ و ٢٦٣)؛ در نتیجه چون هدف نهایی ، آرامش است ، لازم است تمام معیارهای ازدواج ، فرد را به این هدف نزدیک کند و در غیر این صورت ، آن معیار ویژگی اصلی به شمار نمیرود؛ ازاین رو تمام ویژگیهای فردی ، جسمی ، اخلاقی، اجتماعی ، اعتقادی و خانوادگی را از دریچه آرامش باید نگریست و سهم آن را در آرامش زندگی انسان بررسی کرد و نباید فقط مقوله آسایش را در ازدواج در نظر گرفت .