چکیده:
خطه ی آذربایجان که در مشال غرب سرزمین پهناور ایران واقع شده است به دلیل پیشینه ی تاریخی و طبیعت کوهستانی خود مجموعه ای از زیباترین نمونه های معماری صخره ای را در خود جای داده است که شامل معابد مهری ، آرانگاه های مادها ، قلمه های تمدن اورارتو و ... می باشند . معابد مهر ور جوی مراغه ، قدمگاه آذرشهر و اباذر تیر اردبیل از مهم ترین مهرابه های شناخته شده ایران می باشند که در شمال غرب کشور واقع شده اند . این نوشتار به معرفی معبد مهر ور جوی مراغه و پیشینه مهرپرستی می پردازد .
خلاصه ماشینی:
"ولی کتیبههای حجاری شده بنا متعلق به زمانی است که این نیایشگاه بعنوان خانقاه و زاویه مورد استفاده اهل تصوف قرار گرفته است(قرن هشتم ه-ق) مشخصه معماری صخرهای تا دوران هخامنشی تا دوران هخامنشی سطوح مسطح و راست گوشه بدون خطوط منحنی چه در درگاهها و چه در پوشش سقفها میباشد و این همان نکتهای است که ما را به پیشینهی معبد مهر ورجوی و به دورهی اشکانی رهنمون میشود.
(جز فارقانی،ترجمه یمینی ص 420 و 421)1 معبد مهر ورجوی نیز از قرن هشتم هجری همانند دیگر معابد صخرهای به وسیلهی فرقههای صوفیه بعنوان خانقاه و عزلتگاه استفاده شد و تغییرات زیادی در جدارههای آن بوجود آمد که از جمله آنها نقوش دوران اسلامی و کتیبههایی شامل آیات قرآن است.
در انتهای این فضا،ورودی دیگری به عرض 8/1 متر در سنگ کنده شده است که با عبور از آن میشود به محوطهی وسیع و بزرگ تالار مرکزی وارد شد بر روی جرز سمت چپ ورودی مستطیل شکل نقش حجاری شدهای شبیه گل و برگ وجود دارد.
وجود اطاقها و واحدهای مختلف در پیرامون تالار بزرگ و وسعت قابل توجه تالار حاکی از آنست که این مجموعه یکی از بزرگترین معابد مهری به شمار میرفته است که در آنجا قسمتهایی چون محل تعویض لباس روحانیون،محل تعلیم گروندگان به آیین مهر،محل فعالیتهای علمای مذهب مهر و بالاخره محل برگزاری مراسم با شکوه خاص مهر پرستان بوده است."