چکیده:
عرفان اسلامی در پرتو کتاب آسمانی قرآن و روایات و احادیـث معصـومان (علـیهم السـلام )، در مباحث هستیشناسی و توحید، سرشار از غنای فکری و ژرف اندیشی اسـت کـه هـر بـار بـا دقت و تامل در این معـارف ، افـق هـای جدیـد و فضـاهای گسـترده تـری، مکشـوف و مفتـوح میگردد. برخی از این مفاهیم ، در نتیجه جذبه و الهام است و برخی جنبه استدلالی و توصـیفی دارد که در ساحت آموزه های قرآنی و دینی حاصل میشود. این مقاله به منظور تطبیق نـور در دیــدگاه ابــن عربــی و مولانــا نوشــته شــده و در ایــن خصــوص ، بــه توصــیف و تحلیــل پرداخته شده است .
خلاصه ماشینی:
") تکالیفی که اولیا بر خویش هموار میکنند، حقیقت و باطن آن نور اسـت ، هرچنـد در نـزد اهـل دنیا، به گونۀ آتش به نظر میرسد: او درخــت موســی اســت و پرضیـــا نـور خـوان نـارش مخـوان بـاری بیـا (4371/3) عارفان و مردان کامل ، با آنکه در دنیا زندگی میکنند، اما گـرد و غبـار تعلقـات دنیـوی بـر دامن قلبشان نمینشیند و همچون نور به اصل خود بر میگردند: صــوفیان صــافیان چــون نــــور خــــور مــدتی افتـــاده بـــر خـــاک و قـــــذر بـــیاثـــر پـــاک از قـــذر بـازآمدنـــد همچــو نـــور خــور ســوی قــرص بلنــد (٤١٨٧/٥ و ٤١٨٨) چیتیک معتقد است که مولانا، دل و روح و عقل را به روشـنی و بـه طـور مطلـق ، از یکـدیگر متمـایز نمیکند: «هریک از این سه ، به معنای انسان (در مقابل صورت او) تعلق دارند.
البته مولانا رهاورد ایـن روشـنایی مینـوی را از آن کسـانی مـیدانـد کـه بـا دل و جان ، جویا و خواهان آن باشند و با پاکیزه داشت درون ، خود را آمادة پذیرش آن کرده باشند: کــان کــس از نــور صــبری یافتســت نـ رجــان در تــار و پـــودش تافتسـت (3063/6) ٤-١-٢- نور ایمان : از دیگر غذاهای نورانی در آثار مولانا، می توان بـه نـور ایمـان اشـاره نمـود کـه غذایی شگرف است و این نکته را در بیت ٢٨٨ از دفتر پنجم ، چنین آورده است : «ذات ایمان ، نعمت و لوتی است هول »؛ او خاطرنشان میسازد که غذای ایمانی در ایـن دنیـا کمیـاب اسـت وآن مقـدار تولیدشده هم ، مورد حسادت سگان شیطانی است : قــوت ایمــانی دریــن زنــدان کــم اســت وآنکـه هسـت از قصـد ایـن سـگ درخـم است (635 /2) خداوند متعال ، بندگانی را که قابلیت یافته اند، از فیوضاتش بهره مند میسـازد."