چکیده:
به منظور ارزیابی تاثیر طرح عمران منطقه ای خوزستان در دورة پهلـوی در توسـعه دزفول ، تحقیق حاضر از نوع پژوهش تاریخی با ترکیبـی از روش هـای توصـیفی ، روایی ، و تحلیلی انجام شد. در این پژوهش بیان می کنیم که طرح عمران منطقـه ای خوزستان شامل احداث سد دز، تامین آب اراضی کشاورزی برای ١٢٥ هزار هکتار از اراضی زیر سد دز، تولید برق ، و طرح کشت و صنعت در منطقه دزفـول باعـث افزایش دو تا چهار برابری محصولات کشاورزی و کشت های سودآور، انجام شدن امور بنیادی ، و اصلاح زیرساخت ها از جمله ساخت راه و عمران شهری ، احـداث مدارس ، درمانگاه ، و آموزش و بهداشت شده است که بر اثر آن دزفول توسعه پیدا کرد و به مهم ترین قطب کشاورزی کشور تبدیل شد. هم چنین مشخص شد رشـد فضایی و کالبدی شهر افزایش چشمگیری نسبت به سال های قبـل از اجـرای ایـن طرح داشته است .
To evaluate the impact of Khuzestan regional construction project in Pahlavi era on the development of the city of Dezful، the present research adopts a historical approach whereby descriptive، narrative and analytical methods were employed in order for the researchers to serve the purpose of this study. The findings display that Khuzestan regional construction project، including Dez dam construction، water provision for 125000 hectares of the agricultural lands supported by the dam، power generation، and agro-industrial project in Dezful have led to 2-4 times increase in agricultural crops as well as profitable cultivations، execution of primary undertakings، modification of infrastructures، namely civil construction، and school and clinic construction (promoting education and sanitation in this area consequently). These have accordingly resulted in the development of Dezful in a way that the city has become the agricultural hub of the country. It was also revealed that the spatial growth of the city is meaningfully and outstandingly observed in comparison to the years prior to the execution of the project.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش بیان می کنیم که طرح عمران منطقـه ای خوزستان شامل احداث سد دز، تأمین آب اراضی کشاورزی برای ١٢٥ هزار هکتار از اراضی زیر سد دز، تولید برق ، و طرح کشت و صنعت در منطقۀ دزفـول باعـث افزایش دو تا چهار برابری محصولات کشاورزی و کشت های سودآور، انجام شدن امور بنیادی ، و اصلاح زیرساخت ها از جمله ساخت راه و عمران شهری ، احـداث مدارس ، درمانگاه ، و آموزش و بهداشت شده است که بر اثر آن دزفول توسعه پیدا کرد و به مهم ترین قطب کشاورزی کشور تبدیل شد.
ایـن طرح که از سوی سازمان برنامه و با مشارکت شرکت عمران و منابع امریکا انجـام و اعتبـار آن با وام بانک جهانی محقق شد، شامل احداث سدی روی رودخانۀ دز، احداث شبکۀ برق منطقه ای ، ایجاد و توسعۀ شبکۀ برق شهری ، ایجاد و توسعۀ کشاورزی آبـی در منطقـۀ زیـر سد، احیای صنعت نیشکر، و توسعۀ برنامه های آموزشی برای پیش رفت کشـاورزی منطقـه بود که به رشد و توسعۀ اقتصادی و اجتماعی دزفول انجامید و هم چنـین بـرای اجـرای آن نهادهای جدید اقتصادی در کشور تأسیس شد.
طرح آزمایشـی دز در ازدیـاد انـواع محصـول و بـالا بـردن درآمـد کشـاورزان بسـیار موفقیت آمیز بود (سازمان بورس اوراق بهادار تهران ، ١٣٤٧: ٢١)؛ بنـابراین ، روحـانی ، وزیـر وقت آب و برق ، طی نامه ای به بانک جهانی اعلام کرد، با توجه به سیاست های کلان کشور دربارة بهره برداری از منابع آبی و خاکی منطقه که بایسـتی منجـر بـه ارتقـای سـطح کیفـی زندگی مردم منطقه شود، دولت در نظر دارد اراضی اختصاص یافته به کشت و صنعت ها را به ٦٨ هزار هکتار افزایش دهد.