چکیده:
مادرمثالی یکی از کهن الگوهای مهم نظریة روان شناختی یونگ است که به شکل شخصیت مادر واقعی ، یا در قالب نمادهایی که بر جنبة مادرانه دلالت دارند، در آثار ادبی تجلی می یابد. حماسه اثری است برآمده از جامعة مردسالار که قدرت نمایی های مردانه در آن بیش از نقش ورزی زنان به چشم می آید. اما آثار حماسی زیرسـاختی اسـطوره ای دارند و بازتابندة بسیاری از اساطیر و نمادهایی هستند که به طور ناخودآگاه ظهور یافته اند. از آنجا که حیات بشری ، پیش از وقوف حماسه ، یک دورة زن سروری را با تقدس بزرگ مادران ازلی گذرانده ، ناخودآگاه بشـری از نمادهـایی انباشته است که بر عنصر مادینة هستی دلالت دارند. با توجه به این انگاره ، تاکنون پژوهشـی در زمینـة نمودهـای کهن الگوی «مادرمثالی » در حماسه های ملی انجام نشده است . این پژوهش در پی پاسخ گویی به این پرسش بـوده که نیروی بزرگ مادران ازلی در قالب چه نمادهایی در متون حماسی تجلی یافته و این نمادها چه نقشی در زندگی قهرمانان حماسه برعهده دارند؟ دستاورد پژوهش حاکی از آن است که گرچه در آثار حماسی زنـان عمومـا نقشـی تعیین کننده ندارند، خلا حضور زنان و مادران در آثار حماسی به طور ناخودآگاه و در قالب نمادهـایی هماننـد آب ، چشمه ، باد، گیاه ، کوه ، غار، آتش و... پرشده که در رسیدن قهرمانان به فردیت نقش دارند.
خلاصه ماشینی:
تجلی کهن الگوی «مادرمثالی » در حماسه های ملی ایران براساس نظریة روان شناختی یونگ رضا ستاری ١، مرضیه حقیقی ، معصومه محمودی 3 *2 چکیده مادرمثالی یکی از کهن الگوهای مهم نظریة روان شناختی یونگ است که به شکل شخصیت مادر واقعی ، یا در قالب نمادهایی که بر جنبة مادرانه دلالت دارند، در آثار ادبی تجلی می یابد.
این پژوهش در پی پاسخ گویی به این پرسش بـوده که نیروی بزرگ مادران ازلی در قالب چه نمادهایی در متون حماسی تجلی یافته و این نمادها چه نقشی در زندگی قهرمانان حماسه برعهده دارند؟ دستاورد پژوهش حاکی از آن است که گرچه در آثار حماسی زنـان عمومـا نقشـی تعیین کننده ندارند، خلأ حضور زنان و مادران در آثار حماسی به طور ناخودآگاه و در قالب نمادهـایی هماننـد آب ، چشمه ، باد، گیاه ، کوه ، غار، آتش و...
نمودهای کهن الگوی «مادرمثالی » در حماسه های ملی ایران از کهن الگوهایی که از دیدگاه یونگ به منزلة نمادهایی از «مادرمثـالی » یـا «بـزرگ مـادر ازلـی » شناخته می شوند می توان به این موارد اشاره کرد: آب : یکی از مضامین کهن الگویی در حماسه های ملی ، ارتباط پهلوانان حماسه هـای ملـی بـا آب است .
این زندان ، نماد کهن الگـوی مادرمثـالی منفـی است که مرگ و نیستی را به طور نمادین برای او به وجود مـی آورد و پـس از رهـایی از ایـن بنـد، بـه فردیت دست می یابد و جنگاوری های بسیاری از او سر می زند [٦١، ص٤٥].