چکیده:
در این مقاله نویسنده به بررسی و نقد کتاب طراحی پژوهش های اجتماعی می پردازد و ضمن بررسی نکات مهم آن - که در هشت فصل بیان شده و شامل نکات مهم و برجسته پژوهش اجتماعی است - به ارائه طرحی جدید در حوزه پژوهش های علمی اقدام می کند. این طرح مبتنی بر اهمیت دادن به پژوهشگر به جای پژوهش است و ویژگی های طرح پژوهشی را در قالب هشت جنبه، مطرح و سرانجام مدلی به شکل هشت ضلعی فرارونده ارائه می کند.
خلاصه ماشینی:
نقدی بر کتاب «طراحی پژوهشهای اجتماعی» و ارائۀ مدلی جدید؛ مدل هشتضلعی پژوهشگر ● دکتر غلامرضا فدایی ۱ استاد دانشگاه تهران چکیده در این مقاله نویسنده به بررسی و نقد کتاب طراحی پژوهشهای اجتماعی میپردازد و ضمن بررسی نکات مهم آن - که در هشت فصل بیان شده و شامل نکات مهم و برجستۀ پژوهش اجتماعی است - به ارائۀ طرحی جدید در حوزۀ پژوهشهای علمی اقدام میکند.
به عبارت دیگر، باید پرسید پژوهشگر به کدام ملزومات هستیشناختی و معرفتشناختی قائل است و پژوهش خود را به کدامیک از آن روشها سامان دادهاست؟ باز این مسئله از دو جهت قابل بررسی است: اولا میتواند دربارۀ خود پژوهشگر صادق باشد که وی که اکنون پژوهشی را در دست دارد، به کدامیک از پارادایمهای هستیشناختی و معرفتشناختی باور دارد یا اگر روی پژوهش دیگران کار میکند یا میخواهد از نتایج پژوهش دیگران استفاده کند، بداند که آن پژوهشگر یا پژوهشگران به چه پارادایمهایی پایبند بودهاند تا بتواند در تحلیل نهایی راه صواب را بپیماید و در قضاوتهایش برخطا نباشد.
جدول ۱: مقایسه رویکردهای هشتگانۀ پیشنهادی با مفروضات روششناختی بلیکی رویکردها عمق و تحلیل هستیشناسانه اکتشاف (چیست) معرفتشناسانه توصیف (چیست) زمان توصیف (چیست و چرا) مکان توصیف (چیست و چرا) رفتارگرایانه تبیینی - فهم - ارزیابی - تغییر - برآورد اثرات - پیشبینی (چیست و چرا) آثاری (اثرشناسانه) تبیین - فهم - ارزشیابی - تغییر - برآورد اثرات - پیشبینی (چیست و چرا) ساختاری توصیف علمی ساختار (چگونه) مقداری توصیف کمی و کیفی پدیده (چگونه و چقدر) اینک با اذعان به اهمیت کتاب و با توجه به نکاتی که ارائه شد، طرحی را بهعنوان طرح جایگزین مطرح میکنم که ویژگیهای آن عبارتند از: • تأکید بر واقعگرایی خارجی: هستی آنجاست که در خارج است و عینیت دارد.