چکیده:
هدف از انجام این پژوهش ، توصیف و تحلیل دو فرآیند واجی کشش جبرانی و هماهنگی واکه ای (ستاک امر) گویش پسیخانی در چهارچوب نظریة بهینگی پرینس و اسمولنسکی (٢٠٠٤ & ١٩٩٣) است . روش این پژوهش به صورت توصیفی - تحلیلی است و دادهها به روش میدانی گردآوری شدهاند. از پنج نفر گویشور، هریک به مدت یک ساعت مصاحبه به عمل آمد که درمجموع، پنج ساعت مصاحبه صورت گرفته است . نتایج نشان می - دهند فرآیند کشش جبرانی ، پیوسته در گویش پسیخانی با حذف همخوانهای چاکنایی /?,h/ در واژههای تکهجایی در ساخت CVCC و نیز در واژههای دوهجایی در ساخت های هجایی (cvc.cv)c رخ می دهد و منجر به کشش جبرانی واکه در هجای اول می شود. همچنین کشش جبرانی ناپیوسته با حذف همخوانهای چاکنایی /?,h/ در واژههای تکهجایی و دوهجایی نیز اتفاق می افتد. در فرآیند همگونی واکة کوتاه /e/ با واکة [u] ، گسترش مشخصة پسین بودن رخ می دهد و نیز تبدیل واکة افتادة /e/ به واکة افراشتة [i ] اتفاق می افتد که گسترش مشخصة افراشته بودن را نشان می دهد. همچنین براساس تحلیل دادهها، در پایان ثابت شد که فرآیند کشش جبرانی دارای بسامد وقوع بالاتری است .
خلاصه ماشینی:
کرد زعفرانلو کامبوزیا و شعبانی (١٣٨٦) نیز در مقالة خود بـا نـام «برخـی از فرآینـدهای واجـی در گویش گی پسیخانی رودسر» به تحلیل انواع فرآیندهای همگونی (همخوانی ، هماهنگی واکه ای)، حـذف (حذف همخوان میانی ، حذف همخوان پایانی )، تبدیل خوشه های [-nn-] بـه صـورت [-nd-] ، تضـعیف ، قلب ، کشش جبرانی ، تبدیل همخوان /r/ به همخوان /l/ و تبدیل واکة /a/ به واکة /o/ پرداخته ، در پایان مشخص نمودهاند که قواعد همگونی ، حذف و تضعیف از پربسامدترین فرآیندها و تبدیل خوشـه هـای [-nn-] به صورت [-nd-] از کم بسامدترین آنها در این گویش هستند.
همچنین طاهره نوروزی زیدهی (١٣٨٢) در پایاننامة کارشناسی ارشد خود با عنوان «بررسی فرآیندهای واجی گویش گی پسـیخانی رشت در چهارچوب واجشناسی زایشی » به توصیف و تحلیل ایـن فرآینـدها در چهـارچوب ذکرشـده می پردازد، وی فرآیندهای تضعیف ، کشش جبرانی ، درج، همگونی و هماهنگی واکه ای را بررسی کرده و به تبیین آنها پرداخته است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) جدول ١ حذف سایشی چاکنایی Table1 deletion of glottal fricative فارسی معیار واجنویسی معیار آوانویسی پسیخانی بهرام کهنه قهوه زهرا تهران مهری بهتر قحطی جدول ٢ حذف انسدادی چاکنایی Table2 deletion of glottal stop فارسی معیار واجنویسی معیار آوانویسی پسیخانی معدن معمار رعنا طعنه معلوم تعطیل نعمت معده [me:de] اکنون با توجه به دادههای بالا از گویش پسیخانی در رابطه با حذف همخوانهای چاکنایی از توالی همخوانی و با توجه به رتبه بندی محدودیت های اعمالشده بر آن، در تابلوی زیر واژة «قحطی » تحلیل شده است .