چکیده:
یکی از مباحثی که همواره در بحث ساختار غزل مطرح می شود، موضوع بود یا نبود انسجام در غزل است . در پژوهش حاضر، کوشیدیم با به کارگیری رویکرد زبانشناسی نقش گرا و براساس الگوی هلیدی و حسن ، انسجام غیرساختاری در غزل را بررسی و تحلیل کنیم ؛ ازاین رو، پس از استخدام این الگو، تبیین اصول انسجام غیرساختاری و تفکیک آن از انسجام ساختاری ، تلاش کردیم براساس غزلی از حافظ ، موضوع انسجام را توصیف و تبیین کنیم . هدف ما در این مقاله این است که علاوهبر بررسی نحوة شکل گیری انسجام در غزلی از حافظ ، به طور کلی روشی برای پژوهش دربارة انسجام غیرساختاری در غزل را ارائه کنیم . شیوة توصیفی به کاررفته در این پژوهش ، مبتنی بر الگوی مذکور است ؛ با این حال، کوشیدیم با طرح سه نکتة نویافته با عنوان «برنام »، «اشتراک مجازی در محور مشابهت » و «اشتراک مجازی در محور مجاورت»، نکته ای هرچند مختصر را به روششناسی پژوهش در این حوزه بیفزاییم .
خلاصه ماشینی:
در پژوهش حاضر، کوشیدیم با به کارگیری رویکرد زبانشناسی نقش گرا و براساس الگوی هلیدی و حسن ، انسجام غیرساختاری در غزل را بررسی و تحلیل کنیم ؛ ازاین رو، پس از استخدام این الگو، تبیین اصول انسجام غیرساختاری و تفکیک آن از انسجام ساختاری ، تلاش کردیم براساس غزلی از حافظ ، موضوع انسجام را توصیف و تبیین کنیم .
هدف ما در این مقاله این است که علاوهبر بررسی نحوة شکل گیری انسجام در غزلی از حافظ ، به طور کلی روشی برای پژوهش دربارة انسجام غیرساختاری در غزل را ارائه کنیم .
به کارگیری الگوی هلیدی و حسن در بررسی حاضر این امکان را فراهم کرده است که اولا موضوع انسجام را در سطح غزل غیرروایی بررسی کنیم و ثانیا برای نخستین بار اصولی را مطرح کنیم که در بررسی انسجام در متون ادبی و به ویژه غزل، کارایی بیشتری دارند.
دستة نخست پژوهش هایی هستند که در آن ها تلاش می شود ساختاری کلی برای غزل تعریف شود و براساس این قبیل ساختارها، مشخص شود که اگر غزلی تحت شمول این قبیل ساخت های کلی قرار بگیرد، از انسجام متنی برخوردار است .
در پژوهش حاضر، اگرچه برداشت ما از اصطلاح برنام برگرفته از اصطلاح «صفت هنری » است ، دو تفاوت مشخص با آن دارد؛ یکی اینکه برنام در بررسی انسجام لغوی مطرح می شود و دیگر اینکه برنام ازلحاظ ساخت سازهای ضرورتا یک صفت نیست ؛ بلکه یک گروه اسمی است که به جای یک اسم به کار رفته و شکل تشخص یافته تری از اسم پ ن یشی خود دارد.