چکیده:
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجیگری تعارض کار- خانواده در رابطه بین استرس و حمایت اجتماعی با خشنودی شغلی و خانوادگی انجام گرفت. نمونهی پژوهش شامل 203 نفر بود که به روش نمونهگیری در دسترس از میان کارکنان یک کارخانه صنعتی در اهواز در سال 1393 انتخاب شدند. در این پژوهش که یک طرح توصیفی از نوع همبستگی است، شرکتکنندگان مقیاس استرس شغلی، پرسشنامه حمایت سازمانی ادراک شده، مقیاس شغل به طور کلی ، پرسشنامه استرس خانوادگی، مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده- مقیاس خانواده، مقیاس خشنودی خانوادگی و مقیاس تعارض کار- خانواده را تکمیل نمودند. به منظور ارزیابی الگوهای پیشنهادی از الگویابی معادلات ساختاری و جهت آزمودن اثرهای واسطهای از روش خود راهانداز و با استفاده از نرمافزار AMOS انجام گرفت. شاخصهای برازش مدلیابی معادلات ساختاری الگوهای کلی پژوهش را تایید کردند. از بین روابط، تنها رابطه مستقیم استرس شغلی و حمایت سازمانی ادراک شده با خشنودی خانوادگی غیرمعنادار بود که از الگوی 1 (میانجیگری تعارض کار- خانواده) حذف شدند. شاخصهای برازندگی به دست آمده نشان دادند که الگوی اصلاح شده نیز از برازش خوبی برخوردار است. نتایج حاصل از روش خود راهانداز و فاصله اطمینان حاصل از آن نشان داد که تعارض کار- خانواده میانجیگر کامل در رابطهی بین استرس شغلی و حمایت سازمانی ادراک شده با خشنودی خانوادگی، و تعارض خانواده- کار میانجیگر جزئی در رابطهی بین استرس خانوادگی و حمایت خانوادگی ادراک شده با خشنودی شغلی است. در محیط سازمان، استرس شغلی و حمایت سازمانی ادراک شده تنها از طریق تعارض کار- خانواده بر خشنودی خانوادگی اثرگذار هستند؛ در حالی که در حیطه خانواده، استرس خانوادگی و حمایت خانوادگی ادراک شده هم به طور مستقیم و هم از طریق تعارض خانواده- کار بر خشنودی شغلی اثر میگذارند. از این رو سازمانها با به کارگیری راهکارهای مناسب به منظور کاهش استرس کارکنان خود و افزایش حمایت از آنها، نه تنها قادر به مدیریت تعارض ایجاد شده بین کار و خانواده میباشند بلکه از این طریق میتوانند موجب رضایت فرد از شغل و خانواده خود شوند.
خلاصه ماشینی:
اگر چه مطالعات اولیه تعارض کار- خانواده بر زنان شاغل متمرکز - O'Driscoll - Konrad & Mangel - work-family conflict است، اما امروزه بیش از هر زمان دیگری، زنان مشغول کار در خارج از خانه و مردان درگیر نقشهای خانوادگی خود شدهاند.
بررسی مطالعات گذشته نشان میدهد که تعارض کار- خانواده به پیامدهای منفی متعددی میانجامد که از این بین میتوان به کاهش بهروری شغلی، افزایش تاخیر و غیبت، سطوح بالاتر ترک شغل، ناخشنودی شغلی بالاتر و اضطراب روانشناختی اشاره کرد (پلک 10 ، 1985؛ الن، هرست 11 ، بروک 12 و سوتان 13 ، 2000؛ فربر 14 ، - strain-based conflict - behaviour-based conflict - Russell - Cooper - family-work conflict - Yardley - Markel - parental overload - family distress - Pleck - Herst - Bruck - Sutton - Ferber افرل 1 و الن، 1991؛ به نقل از وینسلو 2 ، 2005).
- Matthews, Bulger, & Barnes-Farrell - Cortese, Colombo, & Ghislieri - Blanch & Aluja - Seiger & Wiese - Brough - Kalliath - Boyar & Mosley شکل 1.
در حیطه کار متغییرهایی مانند فشارزاهای نقش (متیوس و همکاران، 2010)، ساعات کاری (متیوس، سودی 5 و بارنز فارل، 2012)، تعارض و اضطراب (گرزیواکز و مارکز 6 ، 2000)، و در محیط خانواده عواملی چون تعارض زناشویی و والدینی (بایرون 7 ، 2005) و داشتن فرزند خردسال و یا بزرگسال نیازمند مراقبت در خانه (ویدانف 8 ، 1988)، به عنوان عوامل - Frye & Breaugh - Grandey, Cordeiro, & Crouter - Ford, Heinen, & Langkamer - Cropanzano - Swody - Grzywacz & Marks - Byron - Voydanoff استرسزایی شناخته میشوند که منابع فرد در مواجه با انتظارات نقش دیگر را تحلیل میبرند و در برآوردهسازی انتظارات نقش دیگر اخلال ایجاد مینمایند.