چکیده:
در تاریخ معاصر سازمان بازرسی به صورت تشکیلاتی که وظیفه نظارت بر حسن اجرای امور سازمانهای اداری و همچنین اجرای صحیح قوانین را به عهده دارد، از موسساتی است که پس از تصویب قانون تاسیس سازمان بازرسی شاهنشاهی در دوره محمدرضا پهلوی در سال 1347 و در مجلس بیست ودوم در 14 ماده و 2 تبصره به طور قانونی شروع به کار کرد. این مقاله با روش کتابخانهای با استفاده از منابع و اسناد این دوره درصدد پاسخگویی به این پرسش است که هدف دولت مرکزی از تشکیل سازمان بازرسی شاهنشاهی چه بود؟ و همچنین کارکرد این سازمان در طول حیات آن چه بود؟ در واقع این سازمان پس از انقلاب سفید شاه و در راستای نظارت بر اجرای برنامههای انقلاب سفید با هدف نظارت حکومت مرکزی بر عملکرد سازمانهای دولتی و ممانعت از گسترش روزافزون فساد مالی و اداری موجود در کشور و همچنین آرام کردن اعتراضات از طریق جلب اعتماد مردم و در نتیجه تثبیت و تداوم قدرت حکومت مرکزی در دوره محمدرضا شاه تشکیل گردید.
خلاصه ماشینی:
"نظر به اهمیت تشکیلات اداری دوره محمدرضا پهلوی در تاریخ معاصر در این مقاله به بررسی عملکرد سازمان بازرسی شاهنشاهی مصوبه مجلس بیست و دوم و اهداف دولت از تشکیل این سازمان و همچنین کارکرد سازمان مزبور پرداخته شده است.
همچنین هیئت تقنینیه برای رسیدگی به شکایات، کمیسیونی مرکب از یک نماینده از هریک از وزارتخانهها تشکیل میداد که این کمیسیون به شکایات واصله به این هیئت رسیدگی میکرد و نیز کلیه رؤسای ادارات مؤظف به ارسال گزارش چگونگی عملکرد مأمورین و کارمندان حوزه مأموریت خود و حوادث مهم و اوضاع مردم در آن منطقه به هیئت تقنینیه بودند؛ البته هیئت مزبور بیشتر جنبه اطلاعاتی داشت و درصدد جمع آوری اطلاعات بوده است (نظامنامه هیئت تفتیشیه مملکتی و وظیفه مأمورین دولتی در سال 1308، آرشیوملی، ش.
از جنبههای دیگر مورد بررسی سازمان، نارضایتیها و شکایات عمومی مربوط به عملکرد سازمانها و نهادهای دولتی و خصوصی بود؛ در واقع یکی از اهداف اصلی سازمان بازرسی شاهنشاهی، تشخیص واجرای سیاستهای تعیین شده شاه توسط وزارتخانهها، کارمندان و مقامات مختلف استانی بود؛ همچنین این سازمان وظیفه گزارش موارد خلافکاری و عدم وفاداری احتمالی مأموران، به ویژه مقامات عالی رتبه را نیز بر عهده داشت.
در همین رابطه محمدرضا پهلوی در عرضه اطلاعات صحیح و دقیق در مورد اقتصاد و امور زیربنایی مملکت به وزارتخانهها اعتماد نداشت و برای بررسی علل شکست برنامههای توسعه سازمان مذکور را ایجاد کرد؛ در نتیجه سازمان بازرسی شاهنشاهی نظارت بر طرحهای عمرانی در استانها و پیگیری طرحهای مزبور و نتایج انقلاب سفید را نیز بر عهده گرفت؛ به عنوان نمونه باید به گزارش بازرسان شاهنشاهی در مورد کارکرد سازمان عمران ونوسازی آستان قدس رضوی اشاره کرد (آرشیو مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، ش."