چکیده:
روش هایی که برای شناسایی، تفکیک و اولویت بندی مناطق سیل خیز به کار گرفته شده است، اغلب کل حوضه آبخیز را به صورت یکپارچه در نظر گرفته و یا به صورت منطق های و بدون در نظر گرفتن مرزهای فیزیکی حوضه ها و یا زیرحوضه ها انجام شـده است. حوضه زرچشمه هونجان در استان اصفهان و شـهرستان شـهرضا واقع گردیده است که هر ساله سیل های مخرب به بخش های وسیعی از زمین ها و باغات حاشیه رودخانه آسیب وارد میکند. شناسایی و پیش بینی حجم سیلاب این زیرحوضه که بدون شک زمین های پایین دست را متاثر میکند و مشخص نمودن اولویت و حساسیت زیرحوضه های آن برای اجرای برنامه های کنترل سیل امری لازم و ضروری است. در این پژوهش از روش شبیه سازی هیدرولوژیکی توسط نرم افزار HEC-HMS برای بازسازی مدل حوضه و بررسی و روندیابی هیدروگراف های سیل در آن و نیز برای تحلیل حساسیت دبی سیلابی حوضه نسبت به تغییر سه پارامتر قابل مدیریت ژئومورفولوژی در سیلاب شامل: CN، شیب و مساحت در هریک از زیرحوضه ها و در گستره منطقی خود استفاده شده است. محاسبات حاصل از این تحقیق نشان میدهد، نحوه مشارکت زیرحوضه ها در سیل خروجی، لزوما متناسب با دبی اوج زیرحوضهها نبوده و زیرحوضههای با دبی اوج بیشتر، ضرورتا تاثیر بیشتری در سیل خروجی حوضه ندارد. لذا برای هرگونه عملیات کنترل سیل و یا کاهش دبی اوج در خروجی حوضه، باید نـحوه تاثیر هر یک از زیرحوضه ها را پس از رونـدیابی آنـها در آبراهه های اصلی تعیین کرد و سپس با توجه به سهمی که در ایجاد سیل خروجی به عهده دارند، آنها را تفکیک و اولویت بندی نـمود. با اجرای روش حذف انفرادی زیرحوضه ها در مدل حوضه زرچشمه هونـجان توسـط نرم افزار HEC-HMS مشخص گردید، زیرحوضه S13 بیشترین اثر کاهشی و زیر حوضه S3 کمترین اثر کاهشی روی دبی اوج خروجی حوضه دارد. همچنین افزایش CN در زیرحوضه های S13-S5-S11-S12-S10-S15-S6 موجب افزایش دبی اوج شده است و در سایر زیرحوضه ها تاثیر معکوس داشته است. زیرحوضه های S12-S13-S5-S10 نسبت به تغییر مسـاحت حساسیت بـیشتری از خـود نـشان دادنـد. هـمچنین افـزایش شـیب در زیـرحوضـه های S2,S4,S5,S7,S10,S12,S13,S15,S16,S17,S21,S22,S24 در افزایش دبی اوج خروجی تاثیر مستقیم داشته و در سایر زیرحوضه ها تاثیرمعکوس داشته است
خلاصه ماشینی:
تحلیل حساسیت متغیرهای ژئومورفولوژی موثر برسیلاب با استفاده از مدل HEC-HMS (مورد مطالعه : زرچشمه هونجان - استان اصفهان ) چکیده روش هایی که برای شناسایی، تفکیک و اولویت بندی مناطق سیل خیزبه کار گرفته شده است ، اغلب کل حوضه آبخیز را به صورت یکپارچه در نظر گرفته و یابه صورت منطقه ای و بدون در نظر گرفتن مرزهای فیزیکی حوضه هاو یا زیرحوضه ها انجام شـده است .
در این پژوهش از روش شبیه سازی هیدرولوژیکی توسط نرم افزار HEC-HMS برای بازسازی مدل حوضه و بررسی و روندیابی هیدروگراف های سیل در آن و نیز برای تحلیل حساسیت دبی سیلابی حوضه نسبت به تغییر سه پارامتر قابل مدیریت ژئومورفولوژی در سیلاب شامل : CN، شیب و مساحت در هریک از زیرحوضه هاو در گستره منطقی خود استفاده شده است .
براساس نتایج به دست آمده از مطالعات انجام شده ، مدل ١-HEC به طور مطلوبی امکان تشابه سازی بارندگی -رواناب را دارد، ولی در کاربرد آن باید به دو نکته توجه شود: اول ، این که در واسنجی پارامترها، لازم است از هیدروگراف هایی استفاده شود که از شکل متعارف زنگوله ای برخوردار باشد و هیدروگراف های با تغییر زیاد و یا آن هاییکه یکباره به اوج میرسند جواب های غیرواقعی خواهند داشت .
خسروشاهی (١٣٨١)، مدل HEC-HMS را جهت تعیین زیرحوضه های سیل خیز حوضه آبخیز دماوند در استان تهران به کار برد، و از روش SCS جهت تعیین ارتفاع رواناب و از روش ماسکینگام برای روندیابی هیدروگراف ها استفاده نمود.