چکیده:
رودخانه ها سیستم هایی پویا بوده و مشخصههای فضایی-زمانی آنها پیوسته در حال تغییر هستند. این تغییرات و جابه جایی مشکلاتی را برای کاربری های انسانی و اکولوژیکی در برداشته و بررسی این تغییرات از مباحث مهم ژئومورفولوژی رودخانه ای محسوب میگردد. در این پژوهش، به بررسی تغییرات مورفولوژیک قسمتی از آبراهه بابل رود در طی بازه زمانی (1334-1393) و مکانی (از شهر بابل تا روستای کاردگرکلا به طول 18/45 کیلومتر) پرداختهشده است. با استفاده از عکسهای هوایی سال 1334 و 1383 و تصاویر ماهواره Land Sat 8 سال 1393 مسیر رودخانه در سه دوره زمانی در محیط نرمافزار Arc GIS رقومی شده است. برای تجزیهوتحلیل دقیق تغییرات آبراهه در دوره موردمطالعه؛ بعد از تعیین خط القعر، خط ثابت و ترانسکتهایی بافاصله 1000 در 1000 متر در نظر گرفتهشده است. سپس در محیط Arc Gis بعد از تعیین ترانسکت ها و خطالقعر، پلی گونهایی ایجاد شد و مساحت هر پلی گون نسبت به دوره قبل باهم مقایسه شده است. در نهایت از طریق تطبیق اختلافات موجود بین ترانسکت های متوالی زمانی، تغییرات خط القعر در بستر رودخانه تعیین شد. نتایج مقایسه بازهها نشان میدهد که الگوی رودخانه در سه دوره زمانی در محدوده موردمطالعه نسبتا ناپایدار بوده و روند پسروی داشته است. بیشترین تغییرات در بازه دوم رویداده است. همچنین از طریق ترانسکت بندی، تغییرات خطالقعر طی دوره موردمطالعه بررسیشده و بیشترین تغییرات در ترانسکت 9 تا 22 رخداده است. دلیل عمده تغییرات، جابه جایی خط القعر تحت تاثیر عوامل طبیعی است.
خلاصه ماشینی:
مقصودی وهمکاران (١٣٨٩) در بررسی روندتغییرات الگوی مورفولوژیک رودخانه خرم آباد در سه بازه زمانی مختلف با استفاده از عکس های هوایی تصاویر ماهواره ای ، شاخصه هندسی رودخانه را اندازه گیری کرده و سپس به تحلیل آماری این شاخص ها پرداختندو درنهایت به این نتیجه رسیده اند که در محدوده موردمطالعه آن ها ابتدا کاهش تعداد پیچان رود و سپس افزایش تعداد پیچان رود اتفاق افتاده و شاخصه ای هندسی به دست آمده حاکی ازتغییر الگوی رودخانه به ویژه به دلیل تغییر کاربری اراضی مجاور رودخانه بوده است .
آن ها بابررسی متغیرهای مؤثر برتغییرات رودخانه جگین به روش مقایسه زمانی -مکانی تحولات پیچان رودی و تغییر مسیر رودخانه در یک بازه ٥٠ ساله با استفاده از نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی ، عکس هوایی و تصویر ماهواره ای و کارمیدانی به این نتیجه رسیدند که فراوانی و توسعه پیچان رودهاو نیز تغییر مسیر رودخانه در درجه اول وابسته به شیب کم دلتای جگین و سپس ریزدانه بودن بافت رسوبات است .
حسینی (١٣٩٢) در بررسی روندتغییرات الگوی مورفولوژی رودخانه زنجان رودبه روش مقایسه زمانی و کانی با استفاده از عکس های هوایی و تصاویر ماهواره ای به این نتیجه رسید که آبراهه زنجان رود در محدوده مورد مطالعه روندپایداری است و میزان پایداری در بازه دوم بیشتر از بازه اول و سوم است و بازه سوم هنوز نسبتا ناپایدار است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل (١) منطقه موردمطالعه موادو روش ها برای بررسی میزان تغییرات رودخانه بابل رود، با استفاده از عکس های هوایی و تصاویر ماهواره ای جابجایی بستر آبراهه در دوره های زمانی ١٣٣٤، ١٣٨٣ و ١٣٩٣ موردمطالعه قرار گرفت .