چکیده:
مدیریت تقاضا و تامین آب برای کاربریهای مختلف به همراه شناسایی، کنترل و کاهش آلایندههای آب به منظور ارتقای شاخصهای کیفیت منابع آب و حفظ محیط زیست از رویکردهای مدیریت منابع آب کشور محسوب میشود. با توجه به تامین آب شرب، کشاورزی و صنعت مردم ناحیه از سد سهند و با توجه به گزارشات تاثیرات سوء سلامت مردم روستاهای اطراف، ناشی از مصرف آب شرب حاوی غلظتهای بالایی از آرسنیک (بیش از 200 برابر حد استاندارد آب شرب) مطالعه کیفی منابع آبی مرتبط با این سد ضرورت مییابد. در این مطالعه به منظور ارزیابی کیفی منابع آب، 50 نمونه از منابع آب منطقه مورد مطالعه جمعآوری و در آزمایشگاه آبشناسی گروه زمینشناسی دانشگاه تبریز مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفت. علاوه بر این، از دادههای تهیه شده توسط سازمان آب منطقهای استان آذربایجان شرقی جهت مطالعات سد سهند استفاده گردید. این مطالعه با روشهای تجزیه و تحلیل مولفههای اصلی و تغییرات سریهای زمانی به منظور تعیین عوامل موثر بر هیدروشیمی منطقه انجام پذیرفت. پایشهای کیفی و آنالیز عوامل موثر بر هیدروشیمی منابع آبی سد سهند مشخص کننده دو عامل عمده تاثیرگذار روی هیدروشیمی محدوده مطالعاتی شامل آنومالیهای آرسنیک و شوری میباشند. در این راستا مکانهای متاثر از این آنومالیها در ارتباط با منشا مربوطه شناسایی و نقشه توزیع این عوامل در محدوده مطالعاتی تهیه گردید.
Water demand management and water supply for different usages associated with identification، control and reduction of water pollution for improving water quality and environmental indices are the main purposes of water resources management in the country. Sahand Dam reservoir is the main source of water to supply drinking، industrial and agricultural demands. Therefore، the illness reported from residents due to high concentration of arsenic (200 times more than the permissible limit of drinking water) in drinking water، show the importance of the study of water quality in the area. To determine the quality of water resources for different consumptions، 50 water samples were collected from the water resources of the area and analysed in the hydrological lab of the Geolology Department of Tabriz University. In addition، data collected by the researchers sector of East Azerbaijan Regional Water Authority for studying the Sahand Dam also were used. In this research، Factor analyzing and time series variations methods for determing factor effecting on hydrogeochemistry of the area were used. Quality monitoring and hydrochemical factors affecting water resources of Sahand Dam identify two main factors affecting hydrochemistry of groundwater of the study area which are arsenic and salinity anomalies. In this regard the main anomalies، origins and areas affected by these anomalies were recognized and the distribution maps of these factors in the study area were prepared.
خلاصه ماشینی:
1- Hem 2- Freeze " Cheny 3- Hounslow 4- Fetter 5- Davis " Dewiest 6- Bouwer 7- Schwartz " Zhang 8- Anawar et al.
مطالعات هیدروشیمیایی نمونه های آبی و همچنین مطالعه ی مقاطع تهیه شده از سازندهای زمین شناسی ، وجود آرسنیک در سازندهای منطقه را همراه با آنومالی های خیلی بالای این عنصر نشان میدهد (ندیری و همکاران ، ١٣٩٠، صادقی اقدم ، ١٣٩١؛ ندیری و همکاران ، ٢٠١٣).
جدول (١) متوسط پارامترهای هیدرولوژیکی و هواشناسی منطقه ی مطالعاتی برای دوره شاخص ده ساله (١٣٧٩-١٣٨٩) (رجوع شود به تصویر صفحه) مواد و روش ها به منظور پیشبرد مطالعات از داده های تهیه شده توسط پایش های کیفی گروه آب شناسی دانشگاه تبریز در قالب پایان نامه ی کارشناسی ارشد (صادقی اقدم ، ١٣٩١) و مطالعات انجام یافته توسط سازمان آب منطقه ای استان آذربایجان شرقی ، استفاده گردید.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل (٥) نمودار دایره ای توزیع عناصر اصلی و هدایت الکتریکی در منطقه ی مطالعاتی مطالعات صورت گرفته تاکنون منجر به شناسایی منابع شوری عمده شامل دره ی عین آباد، قزل بلاغ ، قوپوز، چشمه های نمکی دشمن لو و چشمه های تراوشی در ساختگاه سد شده است .
M. , (2011), Arsenic Contamination in Groundwater of Bangladesh: Perspectives on Geochemical, Microbial and Anthropogenic Issues, Water, Vol. 3, PP 1050-1076.
A. , (2010), Remote Sensing Technology and Geographic Information System Modeling: An Integrated Approach towards the Mapping of Groundwater Potential Zones in Hardrock Terrain, Mamundiyar Basin, Journal of Hydrology, Vol. 394, No. 3-4, PP 285–295.
S. , (2005), Geological and Geochemical Examination of Arsenic Contamination in GroundWater in the Holocene Terai Basin, Nepal, Environ Geol, Vol. 49, PP 98–113.