چکیده:
برآورد مقادیر معتبر ارتفاع و دبی حداکثر رواناب در مناطق خشک و نیمهخشک که فاقد دادهها و یا دادههای کم است، اهمیت بسیاری در مدیریت سیل دارد. یکی از روشهای برآورد مقدار ارتفاع رواناب، روش شمارهی منحنی (CN) مربوط به سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) است. در این پژوهش حوضهی آبریز سراب درهشهر از نظر پتانسیل تولید رواناب و دبی حداکثر و عوامل موثر بر آن مورد بررسی قرار گرفته است. برای برآورد ارتفاع رواناب و دبی حداکثر هر کدام از زیرحوضهها، از روش شمارهی منحنی استفاده شده است. ابتدا لایهها و اطلاعات مورد نیاز شامل لایهی کاربری اراضی، گروههای هیدرولوژیک خاک و حداکثر بارش 24 ساعته برای حوضه تهیه گردید؛ سپس مقادیرCN ، نفوذ (S)، ارتفاع رواناب (Q) و دبی حداکثر (Q max) برای کل حوضه و هرکدام از زیرحوضهها محاسبه گردید. در نهایت جهت شناخت پارامترهای موثر بر دبی حداکثر هر کدام از زیرحوضهها، از روش تحلیل عاملی براساس 19 پارامتر محاسبه به عمل آمد. نتایج نشان داد، از بین پارامترهای مورد استفاده در زیرحوضهها، دو پارامتر فیزیوگرافی (مساحت و تراکم زهکشی) تاثیر بیشتری در پتانسیل سیلخیزی حوضهی آبریز سراب دارند
A valid estimation of runoff volume and maximum discharge in the dried and semiarid regions which lack data is important for flood management. One of the estimating methods of runoff volume is related to curve number (CN) of American soil conservatives services (SCS). In this study, the drainage basin of Darrehshah Sarab has been studied with regard to its runoff volume potentiality, maximum discharge and effective factors. To estimate the runoff volume and maximum discharge of the sub-catchments, the curve number method has been used. First, the layers and the needed data including the land use, soil hydrological groups and a maximum 24 hours precipitation was prepared for basin. Then the CN values, infiltration (S), runoff volume (Q) and maximum discharge (Q max) were calculated for the entire basin and each sub-basin. Finally, factor analyses based on 19 parameters were used to identify the effective factors on maximum discharge at sub-basins. The results showed that among the used parameters in sub basins, two physiographic parameters (area and drainage density) were effective parameters in flooding potential of the drainage basin of Darrehshah Sarab.
خلاصه ماشینی:
برآورد مقادیر ارتفاع و دبی حداکثر رواناب با استفاده از روش شماره ی منحنی (CN) (مطالعه ی موردی :حوضه ی آبریز سراب دره شهر) چکیده برآوردمقادیر معتبر ارتفاع و دبی حداکثر رواناب در مناطق خشک و نیمه خشک که فاقد داده ها و یا داده های کم است ، اهمیت بسیاری در مدیریت سیل دارد.
دارای پتانسیل سیل خیزی بوده و با توجه به اینکه اکثر نقاط جمعیتی و بسیاری از اراضی کشاورزی مستعد که از لحاظ فرسایش بسیار آسیب پذیرند، در امتداد مسیر زهکش اصلی در پایین دست حوضه قرار دارند، برآورد مقدار ارتفاع و دبی حداکثر رواناب و شناسایی پهنه های سیل خیز ضروری است ؛ که با انجام آن می توان قابلیت سیل خیزی قسمت های مختلف حوضه را مشخص و اولویت بندی کرده و راهکارهای مقابله باآن را پیشنهاد نمود.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل (١) موقعیت جغرافیایی حوضه ی آبریز سراب دره شهر به تفکیک ٦ زیرحوضه ی مورد مطالعه موادو روش ها داده هاو اطلاعات پژوهش به منظور برآورد دبی حداکثر سیلاب و پتانسیل سیل خیزی به روش شماره ی منحنی ، از داده هاو اطلاعات پایه و همچنین داده هاو اطلاعات تـهیه شده (داده های ثانوی ) استفاده گردیـده است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) در رابطه ی (٥): Zi:عدد استاندارد شده X١: میانگین داده ها Sd:انحراف معیار داده ها سپس پارامترهای استاندارد شده مورد تجزیه و تحلیل عاملی قرار گرفتندو میزان همبستگی هر کدام از اجزای این پارامترها با دبی حداکثربـه دست آمده از روش شماره ی منحنی در عامل های مختلف مشخص و مهم ترین پارامترهای تأثیرگذار در پتانسیل سیل خیزی حوضه تعیین شدند.