چکیده:
محل استقرار سکونتگاهها و سایر تاسیساتی که انسان ایجاد میکند، در بسیاری از موارد تحت تاثیر عوامل محیطی به ویژه ژئومورفولوژی و زمینشناسی است. امروزه به تبع رشد جمعیت، توسعهی ساخت و سازها اجتنابناپذیر است و تاثیر نامطلوب نیازهای بشر بر روی زمین و همچنین بهرهبرداری از مناطق اطراف شهرها و روستاها برای خانهسازی و تاسیسات اقتصادی و صنعتی گسترشی روزافزون مییابد. در این بین، کثرت عوامل ژئومورفولوژیک و پویایی و دینامیسم محیط طبیعی، گاه امکان ارزیابی یکجای کلیهی عوامل را جهت بازشناسی بهترین مکان برای جایگذاری عناصر توسعه، با مشکل مواجه میسازد. لذا بهرهگـیری از شیوههای کارآمد ارزیابی از مهمترین اقدامات در راستای برنامهریزی بهتر خواهد بود. بر همین اساس تحقیق حاضر در پی آن است تا با استفاده از روش اولویتبندی TOPSIS - که یک روش تصمیمگیری قوی و تکنیکی بر اساس نزدیکی به جواب ایدهآل است- به مکانیابی بهترین مکان از نظر ساختار طبیعی و ژئومورفولوژیک، جهت توسعهی آتی شهر ارومیه بپردازد. در این پژوهش، با ورود لایههای اطلاعاتی منطقه به محیط ARC GIS و بر اساس مولفه توپوگرافی که مهمترین محدودیت مورفولوژیک شهر ارومیه به شمار میآید، سه سایت جهت توسعه مناسب تشخیص داده شد که سایتهای پیشنهادیآ با استفاده از مولفههای طبیعی و مورفولوژیک از طریق تکنیکهای ANTROPY فازی (جهت وزندهی به شاخصها) و TOPSIS (جهت اولویتبندی سایتها) مورد ارزیابی قرار گرفت. براساس یافتههای تحقیق، سایت ج در بخش شرقی شهر با ضریب CI معادل 76877/0 به عنوان بهترین محل جهت توسعهی آتی شهر ارومیه در نظر گرفته شده است.
The location of human settlements and other facilities created by human are affected by Environmental factors، particularly geomorphology and geology. Today، as a result of population growth، development of construction is inevitable and the adverse impact of human needs on the ground as well as operation of areas around city and villages for creating of home and economic and industrial facilities have increasing expansion. Meanwhile، a plurality of geomorphological factors and dynamics of the natural environment makes difficult possibility of assessment all factors in order to recognize the best location for the placement elements of development. So the use of efficient methods of evaluation will be the most important measures for better planning. Accordingly، the aim of present study is using from Topsis method to locate the best places of natural and geomorphologic structure for future development of Urmia. In this study with entering of area data layers to the ARC GIS and based on topographic factors، the most important constraint of morphological Urmia، was diagnosed three sites suitable for development that proposed sites using natural and morphological components and by techniques Fuzzy ANTROPY (for index weighting) and TOPSIS (to prioritize sites) were evaluated. According to research، site C in the eastern part of the city by a factor of 0.76877 CI as the best place in Urmia is intended for future development.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش ، با ورود لایه های اطلاعاتی منطقه به محیط ARC GIS و بر اساس مؤلفه توپوگرافی که مهم ترین محدودیت مورفولوژیک شهر ارومیه به شمارمی آید، سه سایت جهت توسعه مناسب تشخیص داده شد که سایت های پیشنهادی با استفاده از مؤلفه های طبیعی و مورفولوژیک از طریق تکنیک های ANTROPY فازی (جهت وزن دهی به شاخص ها)و TOPSIS (جهت اولویت بندی سایت ها)مورد ارزیابی قرار گرفت .
این فرایندها در قالب دو دسته : فرایندهای درونی و بیرونی (شکل ٣)، قابل مطالعه میباشند (نگارش ، ١٣٨٢: ١٤٧-١٣٨): (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل (٣) دینامیک هاو فرایندهای ژئومورفولوژیک مؤثر در برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی در رابطه با موضوع محوری تحقیق حاضر که انتخاب سایت های توسعه ی شهری بر مبنای مؤلفه های ژئومورفولوژیکی میباشد تحقیق جامعی در کشور صورت نگرفته است ولی بر مبنای تأثیر عواملی ژئومورفولوژیکی در جهت توسعه ی شهری تحقیقات ارزنده ای صورت گرفته که ازآن جمله اسفندیاری و غفاری (١٣٩٣) کاربرد مدل تاپسیس را در فرایند تحلیل توان های محیطی برای توسعه ی شهری، شهرهای اردبیل ، نیر، نمین و سرعین مورد مطالعه قرار دادند.
بر این اساس ، با عنایت به نقش انکارناپذیر عوامل محیط طبیعی و ژئومورفولوژیک در عرصه سکونتگاه های بشری، پژوهش حاضر ضمن تبیین اهمیت و نـقش مؤثر عوامل طبیعی و ژئومورفولوژیک در برنامه ریـزی های عـمرانی، با بهره گیری از تکنیک TOPSIS به مکانیابی و پیشنهاد بهترین مکان برای توسعه ی آتی شهر ارومیه از نظر شاخص های طبیعی پرداخته است .