چکیده:
حماســة بــی همتــای امــام حــسین (ع)، در شــعر و ادب امــروز، بازتــابی گــسترده دارد. بــسیاری از شــاعران، بــا الگــوگیری از ایــن حماســه ، تــلاش دارنــد ارزشهــایی چــون آزادی، ظلــم ســتیزی و پایـداری را در جامعـه تـرویج دهنـد. جـواد جمیـل ، شـاعر نـامآشـنای شـعر و ادب امـروز عـراق، از جملــة ایــن شــاعران اســت کــه بــا تاثیرپــذیری از ایــن حماســه ، مــردم عــراق را بــه بیــداری و ایـستادگی در مقابـل ظلـم دعـوت مـی کنـد. او در دفتـر شـعرش کـه «الحـسین لغـة ثانیـة » (حـسین زبــان دوم) نامگــذاری کــرده، بــا زبــانی نمــادین ، غالــب صــحنه هــای عاشــورا و شخــصیت هــای موجود در آن را به تصویر درآورده است . در ایــن مقالــه ، تــلاش داریــم ضــمن اشــاره بــه زنــدگی نامــه و شخــصیت ادبــی شــاعر، ویژگی های مهم ادبی این مجموعه شعر و مضامین برجستة سرودههای وی را بیان نماییم .
خلاصه ماشینی:
بــا توجــه بــه ایــن مطلــب ، در گفتــار حاضــر، تــلاش داریــم بــا بررســی ســرودههــای عاشـورایی جـواد جمیـل ؛ بـه عنـوان یکـی از شـاعران نـوگرای امـروز، بـه دو سـؤال زیــر پاسخ دهیم : الف ) مهم ترین خصائص ادبی دفتر شعر «الحسین لغة ثانیة » چیست ؟ ب) مهـــم تـــرین مـــضامین و درونمایـــه هـــای عاشـــورایی کـــه جمیـــل در مجموعـــه شعرش به آنها توجه دارد، کدامند؟ ١-٢- پیشینة تحقیق در تحلیــل و نقــد ســرودههــای عاشــورایی معاصــر، کتبــی چــون : «عاشــوراء فــی الأدب العـــاملی المعاصـــر» (حـــسن نورالـــدین ، ١٤٠٨ ه) و «امـــام حـــسین (ع) در شـــعر معاصــر عربــی » (انــسیه خزعلــی ، ١٣٨٣ ش) نگاشــته شــده اســت .
ایـن سـرودههـا، در همـان سـدههـای نخــستین هجــری بــا حمایــت اهــل بیــت (ع)، بــه دســت ســرایندگان شــیفتة اهــل بیــت (ع) چـــون: کمیـــت (٦٠- ١٢٦ ق)، ســـید حمیـــری (١٠٥- ١٧٨ ق)، دعبـــل خزاعـــی (١٤٨- ٢٤٦ ق) و دیگــر ســرایندگان، شــکوفا گــشته و روز بــه روز بالنــدهتــر شــد؛ تــا جــایی کــه امــروز، برخــی از محققــان، حجــم تمــام ایــن ســرودههــا را فراتــر از صــدها مجلــد کتــاب دانــسته انــد (شــبر، ١٤٠٠، ج ١: ١٨) و برخــی دیگــر، رثــای حــسینی را پرکــاربردترین موضـوع شـعری بـه شـمار آورده کـه در زبـان فـصیح و عامیانـه ، نمونـه هـای فراوانـی دارد (شــمس الــدین ، ١٤١٧: ١٣٥).
ترسـیم صـحنه هـای واقعـه کـربلا در بخــش دوم ایــن مجموعــه ، یعنــی «المــشاهد» (صــحنه هــا)، دریچــة دیگــری اســت کــه از واقعــه بــه تــصویر مــی کــشد، او در ١٠ مــشهد (صــحنه ) وارد حــوادث کــربلا مــی شــود، آنچـه را مـی نگـرد و مـی شـنود بـا زبـانی کـه در حقیقـت زبـانی نمـادین اسـت ، بیـان مـی کنـد.