چکیده:
مدیریت بحران، یکی از موضوعاتی است که در بسیاری از جوامع، مورد ابتلا می باشد. یکی از معضلاتی که می تواند برای سازمانها و جوامع تهدیدآفرین باشد، بروز و ظهور بحران به ویژه بحرانهای اجتماعی است. به همین دلیل، مدیریت بحران به ویژه بحرانهای اجتماعی از موضوعات بسیار مهم و قابل توجه در حوزه سازمان و مدیریت است. بر این اساس، کشف شیوه مدیریت بحران «جمل» در سیره امام علی(ع) می تواند راهگشای بسیاری از سازمانها در رویارویی با بحرانهای اجتماعی باشد. این پژوهش با هدف کشف مولفه های بحران جمل، شیوه مهار آن توسط امام علی(ع) را مورد بررسی و تحقیق قرار می دهد. آنچه به عنوان سوال اصلی پژوهش مطرح می شود، این است که امام علی (ع) چگونه توانست بحران جمل را مدیریت کند؟ برای پاسخ، با استفاده از روش کتابخانه ای، داده های مورد نیاز را جمع آوری و به روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی داده های پژوهش می پردازیم و سرانجام مدیریت امام علی(ع) برای بحران جمل در سه مرحله: مدیریت پیش از بحران، مدیریت حین بحران و مدیریت پس از بحران را پیگیری می کنیم. برخی از اقدامات ایشان در مرحله مدیریت پیش از بحران، دقت در انتصابات سازمانی، کنترل عوامل بحران زا،گفت وگو و احتجاج با عوامل بحران زا و اقداماتی که در حین بحران توسط ایشان انجام گرفت، شامل: بسیج منابع و امکانات، حذف یا کاهش قدرت عوامل بحران زا، اطلاع رسانی و آگاه سازی، استمداد از خدا و مشورت و رایزنی با تیم مدیریت بحران می شود. در نهایت، اقدامات آن حضرت پس از بحران، شامل شفاف سازی، پاکسازی بصره از عاملان بحران، ایجاد نظم و آرامش و حمایت از آسیب دیدگان می شود.
Crisis management، is a process by which a society، or an organization in that society، deals with a major event that threatens to harm it. The crisis which may be a major threat is a social crisis. That is why crisis management، especially that of social crises، is regarded as 0ne of the major concerns in the field of organization and management. Accordingly، to detect the way in which Imam Ali (p.b.u.h) succeeded to manage the “Jamal Event” as a social crisis can be a good guide for many organizations in dealing with social crises. This research aims at exploring the major elements contributing to the crisis of “Jamal” as well as the means by which Imam Ali (p.b.u.h.) succeeded to manage this crisis which had threatened the Muslim community. The major question raised here is “How did Imam Ali succeed to manage the ‘Jamal crisis?” To answer the question، the researcher، drawing upon library research method، proceeds to collect research data and deals with the data by employing analytical descriptive method. The management technique adopted by Imam Ali (p.b.u.h.) to control the crisis is dealt with in three phases: management before crisis، management during (in times of) crisis، management after crisis. Some measures taken by Imam Ali before the crisis were: being very careful in appointing people to positions، considering and controlling contributory factors to the crisis، and trying to negotiate with those provoking the crisis and advancing arguments with those actively participating in the crisis to persuade them to resolve it. The measures taken at times of the crisis include mobilizing resources and facilities، overcoming or easing the contributory factors to the crisis، making people aware of the forces behind the crisis، seeking help from God، and consulting the crisis management team. The measures taken by Imam Ali (p.b.u.h.) after the crisis included making people aware of the problems caused by the crisis، removing the remaining contributory agents to the crisis from Basra، maintaining peace and order and supporting those who were hit by the crisis.
خلاصه ماشینی:
برخی از اقدامات ایشان در مرحله مدیریت پیش از بحران، دقت در انتصابات سازمانی، کنترل عوامل بحرانزا،گفتوگو و احتجاج با عوامل بحرانزا و اقداماتی که در حین بحران توسط ایشان انجام گرفت، شامل: بسیج منابع و امکانات، حذف یا کاهش قدرت عوامل بحرانزا، اطلاعرسانی و آگاهسازی، استمداد از خدا و مشورت و رایزنی با تیم مدیریت بحران میشود.
این پژوهش در صدد است تا با استفاده از سیره امام علی7 در جنگ جمل و بحرانی که اصحاب جمل به وجود آوردند، دریابد چگونه میتوان برخی از بحرانهای موجود که شبیه بحران جمل هستند را مدیریت کرد.
چنانچه در مدیریت بحران، اقدامات پیش از بحران و حین بحران، به طور مطلوب اجرا شوند، ولی اقدامات پس از بحران مورد توجه مدیران قرار نگیرند، ممکن است بحران جدیدی شکل بگیرد و از این طریق، سازمان را با بحرانهای جدیدی مواجه سازد.
لذا امام علی7 به منظور مدیریت بحران، با اجتناب از واگذاری پست سازمانی به برخی از افراد، اقدامات بازدارنده و پیش از بحران را مورد توجه قرار میدادند.
در سیره امام علی7 نیز مواردی مشاهده میشود که میتوان از آنها به عنوان اقداماتی برای حذف یا کاهش عوامل بحرانزا در بحران جمل یاد نمود.
بر این اساس، برقراری نظم و ایجاد آرامش، یکی از اقداماتی است که امام علی7 در بحران جمل به عنوان یکی از اقدامات مدیریت پس از بحران، آن را مورد توجه قرار داد.
ازاینرو، یکی از اقداماتی که توسط امام علی7 به عنوان مدیریت پس از بحران در ماجرای جمل صورت پذیرفت، حمایت از آسیبدیدگان در بصره بود.