چکیده:
برآمدن پست مدرنیسم به منزله جنبشی فکری و بروز رویکرد رادیکال آن ، پیامد سرخوردگی جامعه اروپایی از دستاوردهای مدرنیته است . منتقدان نتیجه واقعی عقلانیت مدرن را، دنیایی بحران زده ، سردرگم ، مشحون از خشونت و پیش بینی ناپذیر میدانند. این جنبش در طول چند دهه به جریانی جهانی تبدیل شد. ایران نیز از دهه چهل ، تحت تاثیر آن قرارگرفت . یکی از حوزه های متاثر این جنبش ، شعر فارسی است که البته به طور مشخص ، جریان شعر پست مدرن ، با این عنوان ، از دهه هفتاد در ایران مطرح شد و مورد توجه بسیاری از شاعران قرارگرفت . اما غالب منتقدان این جریان را تقلیدی از شعر غرب و کاملا تصنعی دانسته و عقیده دارند این نوع شعر به خاطر ریشه نداشتن در فرهنگ و جامعه ایرانی اصالت ندارد. در این مقاله نویسندگان ، با روشی توصیفی- تحلیلی، با استفاده از نظریه گفتمان ، تلاش کرده اند که نشان دهند همه آن اصولی که گفتمان شناسی دربارة تاثیر عوامل بیرونی مانند فرهنگ ، سیاست ، اقتصاد و... برای ایجاد متن ادبی خاص بیان میکند، دربارة شعر پست مدرن ایران نیز صدق میکند، زیرا موضوعی به این اهمیت را از طریق تزریق ترجمه یا تقلید صرف نمیتوان به طور مکانیکی و تصنعی به وجود آورد. حتی در صورت ایجاد نیز به جریان فراگیری که امروز هست تبدیل نمی شود.
خلاصه ماشینی:
از آنجا که تغییرات بنیادین در اشکال و روش های ادبی و هنری در نتیجـۀ دگرگونیهای بنیادین اجتماعی و فرهنگی است ، این جستار نیز درصدد است تا نشان دهد تمام گفتمان های فکری، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی حاکم در ایران در این چنـد دهـه ، در پیدایش جریان شعر پست مدرن ایران تأثیر داشته و موضوعی بـه ایـن اهمیـت را نمـیتـوان از طریق ترزیق ترجمه یا تقلید به طور مکانیکی و تصنعی به وجود آورد.
دستغیب (١٣٨٨) نیز در مقاله ای با عنوان «پست مدرنیسم در شـعرهای باباچـاهی» اعتقـاد دارد جریـان شـعر پسـت مـدرن ، جریـانی سـازگار بـا روح زمانـۀ کنـونی اسـت امـا بـه تحلیـل جامعه شناختی و گفتمان شناسی این نوع شعر اشاره ای نمیکند.
آنان اعتقاد دارنـد رویـدادهای اجتمـاعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در این چند دهه سبب شده تا اندیشه هـایی چـون عـدم قطعیـت ، خردگریزی، نسبیگرایی و نهیلیسم که از مؤلفه های اصلی جریان پست مدرنیسم است در ایـران پدید آید که بازتاب آن را در هنر، سینما و به ویژه ادبیات میتوان مشاهده کرد.
ریشه هاوزمینه هایپیدایش گفتمان پست مدرن درایران مطابق آنچه محققان پست مدرنیسم در غرب گفته اند و ایـن جنـبش را مولـود دوره ای طوفـانی معرفی کردند که طی آن مبانی فرهنگی و اجتماعی عصر جدید شکل گرفت ، دوره ای که تعبیـر «بحران همه جانبه » را برای آن به کار بردند، چنین بحران و شرایط ناآرامی در این چند دهه در ایران نیز قابل ردیابی است .