چکیده:
مساله کمک به دیگران جهت نیکی و تقواپیشگی، ذیل عنوان «اعانه » یا زمینه سازی بر «بر» و «تقوا» قرار می گیرد و در مقابل قاعده مصطلح «اعانه بر اثم» است. در مقاله حاضر بررسی ادله شرعی وظیفه مکلفان در خصوص یاری رسانی به دیگران جهت تسهیل اطاعت و فرمانبرداری آنها از دستور شرع، مد نظر است. تحلیل این موضوع، متضمن تاکید بر مسئولیت فرافردی افراد -در قبال شایستگی و تقوای دیگران، علاوه بر مطلوبیت تقواپیشگی ذاتی خود شخص- در جامعه دینی است. یکی از جهات مهم در بررسی موضوع تلاش برای استفاده از شیوه استنباط فقهی و در نتیجه بیان مسئولیت و تکلیف افراد در قبال التزام دیگران به شرع است. بر این اساس هر مسلمان علاوه بر تکالیف شخصی، نمی تواند درباره زمینه سازی برای رفتار شایسته و تقواپیشگی دیگران -که خیر و صلاح جامعه در آن است- بی تفاوت باشد.
خلاصه ماشینی:
٢. مفهوم بر مفهوم لغوي: برخي از معاني که در لغت براي واژه «بر» بيان شده عبارت است از: مهرباني و دلسوزي (جـوهري، همان : ٢/ ٥٨٨)؛ اطاعت ، راستي و صـداقت (فراهيـدي، کتـاب العـين ١٤١٠: ٨/ ٢٥٩)؛ اداي حقـوق ، احسـان و بخشـش (جزري، النهايۀ في غريب الحديث و الأثر، بيتا: ١/ ١١٦)؛ تقوا و دوري از گناه (فيومي، المصباح المنيـر فـي غريـب الشـرح الکبير للرافعي بيتا: ٢/ ٤٣) و انجام افعال مقرب و متضمن صلاح دنيا و آخرت (واسطي، تاج العروس من جواهر القاموس .
تفسير «تعاونوا» در آيه شريفه در مورد تفسير «تعاونوا» اختلاف نظر و احتمالات گوناگوني وجود دارد: احتمال اول : «تعاونوا» به معناي اعانه و زمينه سازي در مقدمات است ؛ يعني اسبابي را فراهم ميکند تا ديگري اين عمل را انجام دهد.
اعانه ديگران که در روايت بيان شده ، اطلاق دارد و شامل اعانه مؤمن در امور دنيوي و اخروي ميشود.
بررسي دلالي: در اين روايت به رجحان اعانه مؤمن در امور اخروي و ديني که شـامل اعانـه مـؤمن بـر بـر نيـز ميشود، تصريح شده است .
با توجه به اينکه کمک خداوند اعم از امور دنيوي و اخروي و به مفهوم اعطاي ثواب است ، بر اسـتحباب دلالـت دارد، به همين دليل روايت بر استحباب عانه بر بر دلالت دارد.
بررسي دلالي: اعانه ديگران که در روايت بيان شده مطلق بوده و شامل امور دنيوي و اخروي ميشود.