چکیده:
قرائت صحیح قرآن یکی از مباحث مهم فقهی در حوزه قرآن و فقه است، زیرا افزون بر استحباب موکد قرائت قرآن بهطور کلی، قرائت حمد و سوره در نماز واجب است. بیشتر آیات قرآن از زمان نزول تا کنون، جز با قرائت مطابق با اعراب کنونی آیات قرائت نشدهاند و در قرائت صحیح آنها اختلافی نیست، اما در بخشی از آیات، قرائتهای دیگری غیر از قرائت مطابق با اعراب آنها گزارش شده و در قرائت صحیح این دسته از آیات، دیدگاههای مختلفی پدید آمده است؛ برخی بر اساس متواتر دانستن قرائتهای هفتگانه یا دهگانه، به صحت همة آن قرائتها قائل شدهاند، و برخی تواتر آنها را ثابت ندانسته و بر اساس حجت دانستن آن قرائتها، به صحت آنها فتوا دادهاند، و برخی قرائت صحیح را در قرائت مطابق با اعراب کنونی آیات متعین دانستهاند. در این مقاله دلایل این دیدگاهها بررسی و نقد، و بر تعیین صحت قرائت مطابق با اعراب ـ جز در برخی آیات ـ استدلال و تاکید میشود.
Correct qarā’at (reading) of the Qur’ān is one of the important discourses in the field of the Qur’ān and jurisprudence، because، in addition to the emphatic preference of reading the Qur’ān in general، the reading of Sūrat al-Fātiḥa and Sūrat al-Ikhlāṣ is obligatory in the prayer as well. Most of the verses of the Qur’ān have not been read except for reading according to the present diacritics of the verses since the Revelation of the Qur’ān and there is no difference in the correct reading of them. However، in some parts of the verses، other readings than the reading according to their diacritics have been reported and in the correct reading of this group of verses some other viewpoints have come up. Some have، according to viewing the seven-fold or ten-fold readings as being mutiwātir (recurrent)، maintained the correctness of all of them; some have not regarded their tawātur (recurrence) to be constant and have legally judged the correctness of those readings on the basis of knowing them as authentic; and some have regarded the correct reading as the reading according to the present diacritics of the verses. In this article، the evidences of this viewpoint are critically reviewed and the determination of the correctness of reading according to diacritics – except in some verses – is reasoned and emphasized.
خلاصه ماشینی:
"(همو، منهاج الصالحین، 1/165) اشکال این استدلال نیز این است که شهرت و تداول اکثر قریب به اتفاق قرائتهای هفتگانه و دهگانه و غیر آنها، جز قرائت اعرابگذاری شده در قرآن ثابت نیست؛ زیرا چنانکه گذشت، مستند شهرت آنها، نقل آن قرائتها در کتابهای تفسیری یا قرائی است و با توجه به اینکه بیشتر آن نقلها مرسل و بدون سند است و به احتمال قوی، مأخذ نقل بسیاری از مفسران و عالمان متأخر، نقل مرسل یا ضعیفی از متقدمان است، کثرت نقلهایی که موجب شهرت بسیاری از آن قرائتها شود، محرز نیست و در نتیجه، دلیل و شاهدی بر شهرت بیشتر آنها وجود ندارد و دست کم در شهرت بیشتر آن قرائتها در عصر امامان معصوم، تردید و تأمل است و با تردید و تأمل در شهرت آنها، تقریر معصومان نسبت به اعتبار آنها احراز نمیشود.
بنابراین هرچند برخی مستندات صاحبان این دیدگاه قابل مناقشه است و با تمامی استدلالهای آنان نمیتوان موافقت کرد، اما با توجه به امور یاد شده، در شهرت قرائت مطابق با اعراب کنونی قرآن در عصر امامان معصوم: و تقریر ایشان نسبت به آن تردیدی نیست و همین برای اثبات صحت قرائت کنونی کافی است و اجماع دانشمندان مسلمان در عصر حاضر بر صحت قرائت کنونی نیز مؤید آن است و از اینکه چنین تقریر و اجماعی نسبت به سایر قرائتها ـ هرچند از قرائتهای هفتگانه و مشهور باشند ـ ثابت نیست، نتیجه میگیریم قرائت صحیح در تمامی کلمات قرآن، حتی در موارد اختلاف قرائت، تنها قرائت مطابق با اعراب و حروف فعلی قرآن کریم است و قرائت و تفسیر آیات فقط بر طبق این قرائت جایز است و بر طبق سایر قرائتها، هرچند از قرائتهای هفتگانه باشند، روا نیست."