چکیده:
از شیوههای تبیین معارف دینی در مکتب اهل بیت، در مواجه با اندیشههای مخالفان اسلام، مناظره و احتجاجهایی بوده است که ائمه معصومین یا تربیتیافتگان آنها در طول تاریخ انجام دادند. «مناظره» صرفا برای ساکت نمودن طرف مقابل صورت نمیگیرد و نیز برای الزام دیگر مسلمانان به تمکین و قبول استدلال دینی و فرهنگی بین مذاهب اسلامی نمیباشد، بلکه مناظره زیربنای وحدت اسلامی و مقدمهای برای رسیدن به اصول مشترک و حقیقت است. این پژوهش که به شیوة توصیفیـ تحلیلی به رشتة تحریر درآمده، با نگاه مدبرانه به دنبال پاسخ به این پرسش اصلی است که عوامل بروز آسیب «مراء»، پیامدها و عوامل رهایی از آن کدام است؟ بر اساس پژوهش به عمل آمده، از مهمترین عوامل بروز آسیب آن، خودخواهی تعصبات قومی، غرور، جهالت و... میباشد و مهمترین پیامدهای آن نیز نفاق و دورویی، دوری از شفاعت از شفعیان و... است. این اصول کاربردی، میتواند الگویی برای تدوین سند چگونگی یک مناظرة صحیح و دور شدن آن از آسیب مراء باشد.
خلاصه ماشینی:
: ١٢٧) و به عبارتی، مورد تأیید واقع شده اسـت و خداونـد متعـال بـه پیـامبر خـود اذن داده است تا از این شیوه بنا بر مقتضیات و برای دعوت مردم ، استفاده کند، چنان که میفرماید: (ادع إلی سبیل ربک بالحکمۀ والموعظۀ الحسنۀ وجادلهم بالتی هـی أحسـن إن ربک هو أعلم بمن ضل عن سبیله وهـو أعلـم بالمهتـدین ) (النحـل /١٢٥).
در اصطلاح علم منطق ، «جدال » عبارت است از آنکه انسان از مسلمات طـرف مقابـل ، علیه او بهره برداری کند، در مقام استدلال از مقدماتی که طرف مقابل قبول دارد، اسـتفاده کند که این روش برای قانع کردن یـا خـاموش کـردن طـرف مقابـل بسـیار مـؤثر اسـت و چنان چه کیفیت برخورد در این گونه استدلال ، متین و خوب باشـد، همـان جـدال احسـن است که قرآن آن را تحسین کرده است (ر.
به همین سبب ، مجادله بدون علم از خرد و منطق به دور است و قـرآن نیـز این گونه جدال های جاهلانه را محکـوم مـیسـازد، چـون عمـل بـیثمـری اسـت و مـؤمن خردمند باید دوری کند.
امام صادق (ع ) میفرماید: «قال : قال أمیر المؤمنین : إیـاکم و المـراء و الخصـومۀ، فإنهمـا یمرضان القلوب علی الإخوان و ینبت علیهما النفاق : برحذر باشید از جدال و خصومت در مقال ، که آنها قلوب را مریض میکنند نسبت به بـرادران ، و ریشـۀ نفـاق هسـتند کـه نفـاق روی آنها رویید» (کلینی، ١٣٨٩، ج ٢: ٣٠٠)؛ «و فی الکافی أیضـا عـن أبـی عبـدالله : قـال : إیاکم و الخصومۀ، فإنها تشغل القلب و تورث النفاق و تکسب الضـغائن : برحـذر باشـید از مخاصمه ؛ زیرا قلب را مشغول میکنـد و باعـث نفـاق و دورویـی مـیشـود و کینـه در دل ایجاد میکند» (همان : ٣٠١).