چکیده:
هدف: هدف این مقاله، ارائه یک مدل نظری از چسبندگی دانش و آموختهزدایی بهعنوان عوامل موثر بر فرایند تغییر برنامهریزی شده در کتابخانهها است تا نشان دهد این عوامل چگونه میتوانند بر هر مرحله از فرایند تغییر اثر بگذارند.
روش: با بررسی متون مربوط به مدیریت تغییر، یک چارچوب نظری بر پایه "نظریه تغییر سه مرحلهای"، "نظریه میدانی" و "مدل نیروهای میدانی" لوین استخراج و فرایند تغییر برنامهریزی شده در سه مرحله (انجمادزدایی، اجرای تغییر و انجماد مجدد) ترسیم شد. نیروهای موثر بر هر مرحله از این فرایند، با استفاده از نظریه میدانی، و نیروهای بازدارنده و پیشبرنده در دو بعد فردی و سازمانی شناسایی شدند. از میان نیروهای بازدارنده، بر پایه نظریه زولانسکی، چسبندگی دانش و عوامل فردی و سازمانی موثر بر ایجاد آن، و از میان نیروهای پیشبرنده، آموختهزدایی در دو سطح فردی و سازمانی مورد تحلیل قرار گرفت.
یافتهها: تغییر برنامهریزی شده در صورتی با موفقیت همراه است که عوامل فردی و سازمانی چسبندگی دانش بهعنوان نیروهای بازدارندة تغییر کاهش، و آموختهزدایی فردی و سازمانی بهعنوان نیروهای پیشبرنده تغییر افزایش یابند.
اصالت: گرچه در متون به نیروهای بازدارنده و پیشبرنده تغییر تاکید شده ولی تاکنون، به تحلیل این نیروها از منظر چسبندگی دانش و آموختهزدایی در سه مرحله انجمادزدایی، اجرای تغییر و انجماد مجدد پرداخته نشده است. مدل نظری ارائه شده میتواند به تسهیل و موفقیت مدیریت تغییر در سازمانها و بهویژه کتابخانهها کمک کند.
خلاصه ماشینی:
اصالت : گرچه در متون به نیروهای بازدارنده و پیش برنده تغییر تأکید شده ولی تاکنون ، به تحلیل این نیروها از منظر چسبندگی دانش و آموخته زدایی در سه مرحله انجمادزدایی، اجرای تغییر و انجماد مجدد پرداخته نشده است .
در بخش نهایی، سعی میشود تا با تمرکز بر آموخته زدایی و چسبندگی دانش در فرایند تغییر برنامه ریزی شده ، مدلی نظری از نیروهای پیش برنده و بازدارنده تغییر در هر مرحله از این فرایند ترسیم شود.
Force field model مرحله از فرایند تغییر برنامه ریزی شده ، مدیران و دست اندرکاران تغییر در کتابخانه ها را با برخی جنبه های فردی و سازمانی تغییر (که در ارتباط با آموخته زدایی و چسبندگی دانش هستند)، آگاه میسازد.
برای تحلیل دقیق تر و شرح چگونگی تأثیر هرکدام از نیروهای پیش گفته بر فرایند تغییر برنامه ریزی شده ، لازم است با دو مفهوم آموخته زدایی و چسبندگی دانش آشنا شد.
تحلیل نقش هرکدام از نیروهای پیش برنده و بازدارنده تغییر در قالب آموخته زدایی و چسبندگی دانش در سه مرحله انجمادزدایی، اجرای تغییر و انجماد مجدد در ادامه مورد بحث قرار خواهد گرفت و مدلی نظری از این نیروها ارائه خواهد شد.
بخشی دیگر از نیروهای پیش برنده در مرحله دوم تغییر برنامه ریزی شده ، همانگونه که شکل ٣ نیز نشان میدهد، آموخته زدایی سازمانی است .
همانگونه که در تحلیل نیروهای بازدارنده فرایند تغییر برنامه ریزی شده در مدل نظری این مقاله آورده شد، چسبندگی دانش مهمترین نیروی بازدارنده ای است که میتواند مانع آموخته زدایی شود (اخوان ، باقرزاده نیری و شادپور، ١٣٩١).