چکیده:
هدف : هدف از این پژوهش تحلیل ساختار سازماندهی مقوله های اطلاعاتی (دسته بندی اطلاعـات و ایجـاد منـو) در وب سـایت کتابخانه های دانشگاهی ایران بر پایه الگوی نـورمن و چـین اسـت تـا مشـخص کنـد ایـن وب سـایتها بیشـتر از کـدام الگـو بـرای سازماندهی اطلاعات خود استفاده کرده اند. روش : ده وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه هـای برتـر ایـران بـه عنـوان نمونـه جامعـه پژوهشـی مـورد بررسـی قـرار گرفتنـد. از این رو، از روش مشاهده و تحلیل ساختار استفاده شد. بر پایه این روش ، ساختار مقوله های اطلاعاتی هـر وب سـایت بـه همـراه اقلام زیرپوشش آن به صورت جداگانه ترسـیم شـد، بـه ایـن ترتیـب نمـایی از وضـعیت عمـق هـر مقولـه اطلاعـاتی و الگوهـای بکار رفته برای سازماندهی مقوله های اطلاعاتی بدست آمد. یافته ها: یافته ها نشان داد از میان الگوهـای پـنج گانـه نـورمن و چـین ، سـاختار مقولـه هـای اطلاعـاتی وب سـایت کتابخانـه هـای دانشگاهی ایران بیشتر از الگوی کاهشی و مقعری پیروی می کنند. اسـتفاده از سـاختار مقعـری بـرخلاف دیگـر سـاختارها باعـث کاهش بروز خطاهای انتخاب می شود و استفاده از ساختار کاهشی عدم قطعیت در مکان یابی را افزایش می دهد. نتیجه گیری : عمق مقوله های اطلاعاتی (تعداد اقلام و لایه های زیرمجموعه هر منو) در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی ایران از قاعده عمومی در این زمینـه پیـروی نمـی کنـد. ایـن امـر مـی توانـد باعـث سـردرگمی و افـزایش صـرف زمـان کـاربران بـرای رسیدن به اطلاعات مورد نظر شود.
خلاصه ماشینی:
مقولـه هـا نقـش مهمی در آشنایی کاربران با سـاختار نظـام اطلاعـاتی (مثـل وب سـایت هـا)، در جسـتجوی مـؤثر اطلاعـات و همچنـین در یـادگیری نظام های ابرمتن دارند (١٩٩٥ ,Marchionini) و به عنوان یکی از ابزارهای ارتباطی بین کاربران و نظام اطلاعاتی ، با فـراهم کـردن یک مدل مفهومی و ساختاری به منظور سازماندهی منطقی عناصر رابط کـاربر مـی تواننـد در اجـرای جسـتجوی مـؤثر اطلاعـات بـه کاربران کمک کنند (١٩٨٧ ,Shneiderman Laverson, Norman ;١٩٩٤ ,Waugh Lai ).
بنـابراین ، بـرای غلبـه بـر ایـن مشـکل ، پژوهشـگران روش های زیادی را برای طراحی ساختار مقوله های اطلاعاتی (منوها) ارائه داده اند که به کاربران در دسترسی راحـت تـر و سـریع تـر به اقلام مورد نظر کمک می کند؛ در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود.
Snowberry et al ;١٩٨٤ ,Kiger ;١٩٨٣ ,Allen) بدیهی تر است ، و با ساختار سازماندهی منوهای موجود در وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی ایران بیشتر مطابقـت دارد، در ایـن پژوهش تنها به بررسی این الگوها پرداخته می شود (شکل ١).
با توجه به جدول ٢، از میان ساختارهای پنج گانه نورمن و چـین بـه ترتیـب سـاختار کاهشـی و مقعـری بـا فراوانـی ٦٢ و ٢٨ پـر کاربردترین و ساختار افزایشی ، محدب و ثابت به ترتیب با فراوانی ٦، ٤، و ٣ کم کاربردترین ساختار بـرای سـازماندهی مقولـه هـای اطلاعاتی موجود در وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگاهای برتر ایران است .