چکیده:
پندنامه یحیویه اثر حسنعلی خان امیرنظام گروسی از رجال دوره ناصری یکی از آثار اندرزنامه ای عصر قاجاریه به شمار می آید. بررسی، بازخوانی و تحلیل آن به منظور تعیین جایگاه این اثر در سنت اندرزنامه نویسی ایران و آشنایی با افکار و اندیشه های مولف آن، اهداف این پژوهش را تشکیل می دهد. اهمیت آن در ضرورت شناخت سیر تحولات فکری، سیاسی دوره قاجاریه است. در دوره قاجاریه با اینکه شاهد برخی رویکردهای باستانگرایی، ملی گرایی و یا ضد عربی–اسلامی هستیم اما پند نامه یحیویه برخلاف این روند دارای رویکردی اسلامی است. رویکرد اسلامی پندنامه یحیویه نشانه آشکار تحول فکری دراندیشه ایرانشهری دردوره قاجاریه است. این اثر با حفظ قالب اندرزنامه ای و با استفاده از این زبان توانسته است مفاهیم، آموزه ها و تعلیمات اعتقادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی ، ادبی و نظامی مورد نظر خود را به مخاطب القاء نماید. روش گردآوری داده ها کتابخانه ای است. در این مقاله متن پند نامه یحیویه به عنوان یک متن اندرزنامهای مورد بررسی وتحلیل قرارگرفته است.
Pandname-e-Yahyaviie written by HassanAlikhan Amirnezam-e-Garrusi، one of the dignitaries in the Naseri era، is considered as one of the advice books in the Qajar era. Reviewing، Reading out and analyzing it to determine its status in the Iranian traditional advisement works and familiarity with the author’s opinions and beliefs are the aims of this study. The need to recognize its importance lies in the understanding of the intellectual and political developments in Qajar period. Although one witnesses some archaism، nationalism or anti Islamic–Arabic approaches and tendencies in this period، Pandname-e-Yahyaviie adopts an Islamic approach. Pandname-e-Yahyaviie’s Islamic approach is a visible sign of the intellectual development in Iranshahr thought in the Qajar era. Keeping the format of an advisement book and using this language، concepts، religious، political، social، cultural، moral، literary and military doctrines and teachings are induced. This study uses library resources to address the issue under study. In this study، Pandname-e-Yahyaviie text was reviewed and analyzed as an advisement text.
خلاصه ماشینی:
"تحلیل محتوایی آن برای تعیین جایگاه این اثر در سنت اندرزنامه نویسی ایران عصر قاجار و شناخت افکار و اندیشه های امیرنظام گروسی در چارچوب جریان های فکری و فرهنگی ایران عصر قاجار اهداف این پژوهش است .
در تعیین جایگاه نویسنده آن از این حیث که او اندیشمندی اجتماعی یا سیاسی است ، باید اذعان نمود که حسنعلی خان امیرنظام گروسی هنگام نگارش پندنامه از صاحب منصبان نظامی کشور و از جمله امرای بلندپایه نظامی؛ فرمانده افواج بیست و یکم و بیست و دوم قشون پیاده ایران (افواج گروس ) بوده است .
مهم ترین زمینه روی آوردن امیرنظام به پندنامه نویسی استمرار و حاکمیت سنت اندرزنامه نویسی و غلبه آن بر سایر جریان های فکری و فرهنگی حوزه اندیشه در این دوره است .
در این اثنا لازم است به منظور تبیین وظایف پادشاه که مورد اشاره پندنامه قرارگرفته است ، اختصارا به تبیین اندیشه های سیاسی فضای حاکم این دوره بپردازیم تا بتوان از این رهگذر به تحولات فکری و اندیشه ی این دوره پی برد و با اندیشه امیرنظام نیز آشنا گردید: ١- قاجارها که به دنبال یک دهه کشمکش داخلی بر سر تصاحب قدرت توانسته بودند اراده خود را بر وضع موجود تحمیل کنند، مقامات و مناصب حکومتی را به افراد خاندان خود اختصاص دادند.
از آنجایی که جریان اندرزنامه ای بستگی تام و تمامی به اندیشه نهاد شاهی دارد، پندنامه یحیویه نیز با زبان اندرز توانسته است ضمن بیان اقتدار و شوکت پادشاهی قاجاریه و ذکر وظایف آن ، انتظارات سیاسی، نظامی، اجتماعی و فرهنگی خود را به پادشاه القاء نماید."