چکیده:
امیر پازواری، مشهورترین شاعر بومیسرای مازندران است. زمان و مکان زندگی او بهدرستی مشخص نیست. خاورشناسان در سدۀ سیزدهم هجری دیوانش را ثبت کردند و برنهارد دارن آن را تنظیم و با نام کنزالاسرار مازندرانی در سنپترزبورگ منتشر کرد. اشعار برجایمانده از امیر پازواری، بیانگر وجود دیوانی مکتوب، تا دستکم دو سده پیش از کتاب کنزالاسرار است؛ ولی آنچه امروزه به آن استناد میشود همین کتاب مذکور است. امیر در میان پژوهشگران، یادآور نام امیر تیمور قاجار ساروی نیز هست که در زمان محمدشاه و اوایل سلطنت ناصرالدینشاه قاجار میزیست و نصاب طبری (مازندرانی) اثر منتشرشدۀ اوست. در حال حاضر امیر، مشهور به «امیر مازندرانی» است و با امیر پازواری که در اسناد برجای مانده به «امیر مازندرانی» شهرت دارد، تفاوت یافته است؛ اما با شناختهشدن نسخ خطی متعدد، تعلق پسوند «مازندرانی» به امیر تیمور و عنوان امیر پازواری، پرسشها و تردیدهایی را در پی دارد. پژوهش حاضر، با اشاره به پیشینۀ زبان تبری و جایگاه امیر پازواری در ادب عامه، به این مسئله میپردازد که مصادره به نفع خود از ویژگیهای فرهنگ و ادب عامه است و امیر غیر از پسوند پازواری، به استناد منابع چاپشده، با پسوندهای دیگری نیز شناخته میشده است. نگارندگان با استناد به نسخههای خطی شناساییشده، به بررسی دو پسوند پازواری و مازندرانی و دلایل جابهجایی این انتسابها میپردازند. طرح این موضوع یکی از پرسمانها و مؤلفههای ناشناخته در تاریخ ادبیات بومی مازندران است که در فحوای کلام امیریپژوهان- بهخصوص پژوهشگران بومی- نیز وجود دارد.
The representation of kinship relationships in Persian proverbs has been studied in this research. Method of the research is descriptive-analytic and during that some proverbs were extracted from the Great Dictionary of Persian Proverbs and those proverbs which were from non-Persian languages and dialects were deleted. Finally، 3332 Persian proverbs relevant to kinship relationships have been received. The proverbs were firstly classified based on kinship mentioned on them and abundance of the proverbs of each kinship received. Then based on Murdock Theory، kinfolks were classified and compared according to the kind of kinship، marriage kinship، blood or half-blood kinship، the degree of kinship، first، second and third degree and far kinship. Gender، generation and decent of kinfolk، gender of self and kind of family were also considered and were set as the basis for comparison of the mentioned kinship in the proverbs. Those proverbs related to the woman (as the wife) are more than the other kinfolks، while those proverbs related to marriage kinship are more than blood and half-blood kinship. After the woman، father has the second place and the child has the third one. Female kinfolks were mentioned more than male kinfolks in the proverbs، but at the same time، the abundance of those proverbs relevant to men kinfolks are more than women kinfolks.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به سوابق یادشده ، امروزه امیر در مازندران با عنوان پازواری ٢ یاد شده است و دیوانش با نام کنزالاسرار مازندرانی در سال های ١٢٧٧ و ١٢٨٣ق ، به کوشش برنهارد دارن و همکاری میرزا محمد شفیع مازندرانی، طی دو جلد در سنت پترزبورگ منتشر شد.
در این خصوص محمود جوادیان کوتنایی (١٣٧٧: ٧٠)، حسین صمدی (١٣٧٦: ٢٠٢)، یوسف الهی (١٣٨٣: ٣٧) و بیژن هنریکار (١٣٩١: ٣١) پژوهش های روشن تری داشتند؛ هر چند این نوشته ها نیز بیشتر به تطبیق امیرعلی و امیر پازواری اختصاص داشته است .
امیر تیمور قاجار ساروی، شاعر قرن سیزدهم هجری است و آنچه امروزه از اشعار او در دست است واژه های مازندرانی با ترجمۀ فارسی در قالب شعر است که نصاب طبری نام دارد.
منابع یادشده ، امیر را با پسوندهای دیگری همچون طبرستانی، مازندرانی، ساروی، بابل کناری، طبرسی، کجوری و آملی نیز نشان میدهد که موثق ترین پسوندش ، طبرستانی و مازندرانی است ؛ اما پسوند اخیر، متعلق به شاعر نصاب سرای مازندران ، یعنی امیر تیمور قاجار ساروی است که با امیر پازواری تفاوت دارد.
لذا این ویژگی، یعنی مصادره به نفع خود، با حضور مشاور و اهداکنندة اشعار امیر از شهر بابل (بارفروش سابق ) همچون میرزا شفیع مازندرانی بارفروش دهی و آغا محمدصادق ولد عبدالله مسقطی بارفروشی و نیز برنهارد دارن برای انتشار کتاب کنزالاسرار مازندرانی، پسوند پازواری را بر امیر، الحاق کرده است ."