چکیده:
بیماری پدیده ای جسمی است که از دیرباز با باورها و اعتقادات دینی درآمیخته است. درمان بیماری نیز چون از رنج انسان می کاهد، به درمانگر نیرویی اسطوره ای می دهد. درمانگری امری قدسی است همان گونه که اولین درمانگران نیز در اندیشه اساطیری ایرانیان افرادی مقدس بوده اند. در نواحی جنوبی ایران درمانگری سنتی نقش ویژه ای در درمان بیماری ها مخصوصا بیماری های روحی و روانی دارد. درمانگران به درمان بیماری هایی می پردازند که تجربه لازم را برای بهبود آن بیماری کسب کرده اند. معمولا هر درمانگر توان رفع یک یا چند بیماری خاص را دارد. بنابراین برای تمام بیماری ها نمی توان به یک فرد مراجعه کرد. بعضی شکسته بند هستند، بعضی دیگر به درمان بیماری های روحی می پردازند و عده ای دیگر ماما هستند و به زنان در امر زایمان کمک می کنند. درمانگران در این منطقه به سه شیوه روش درمانگری را می آموزند: یا از طریق ارث، از پدر و مادر خود می آموزند، یا در اثر ارتباط با پری و تسخیر آن ها توان درمانگری در فرد ایجاد می شود، یا از طریق تجربی و در اثر تمرین و ممارست به شیوه های درمانگری دست می یابند. این مقاله به بررسی این درمانگران، اسامی سنتی آن ها، و راه ها و شیوه های درمان این درمانگران می پردازد.
خلاصه ماشینی:
واژگان کلیدی درمانگران سنتی، بیماری، دعانویس ، بابا و مامای زار مقدمه شیوه های درمانی بومی در ایران بسیار متعدد و متنوع و هر یک دارای ویژگیهای فرهنگی اقلیم منطقه خود هستند.
برای مثال بابا و مامای زار به درمان افرادی که دارای بیماریهای روحی و روانی هستند میپردازند؛ شکسته بند، «بیتال » [بیطار؟]، دلاک و قابله هر کدام وظایف خاص خود را دارند.
» در شهرستان های بندر لنگه و بستک ، در مجلس درمان زار، بابا از انواع چوب خیزران و داروهای گیاهی استفاده میکند: چهار عدد نی خیزران که به رنگ زرد و تیره است ؛ خیزرانی با دسته عصایی که بدنه و نوک آن نقره کوب بوده و برای رفع باد «جنانیت » بکار میرود؛ خیزران دسته عصایی به رنگ مشکی که برای رفع باد «سیم با» بکار میرود.
پس از آن باد قصد میکند که از دست بیمار خارج شود اما باز هم بابا یا مامای زار به دلیل آنکه دست عضو فعال و اصلی بدن جاشوها و ماهیگران است ، با این درخواست نیز مخالفت میکند.
در شهرستان های بندر لنگه و بستک و توابع آن ها، دعانویس معمولا سه دعا برای بیمار مینویسد که یکی را با اسپند و کندر بسوزاند و خود را دود دهد؛ دیگری را در آب نهاده سر و رویش را بشوید و دعای سوم را لای پارچه سبزی نهاده ، به لباسش بدوزد و همواره با خود نگاه دارد.
از این روش برای درمان سرماخوردگیهای شدید که با درد استخوان همراه است نیز استفاده میشود.