چکیده:
با گسترش بانکداری اسلامی در نقاط گوناگون جهان الگوهای بسیاری از بانکهای اسلامی ارائه شد که شناخت آنها میتواند زمینه همگرایی و استانداردسازی خدمت های ارائه شده از سوی بانکهای اسلامی و بهره گیری از تجربه های همدیگر را فراهم کند. از جمله بانکهای اسلامی که چنین ویژگی دارد، بانک اسلامی دبی است. معرفی الگوی عملیاتی بانک پیش گفته در جایگاه بانکی پیش رو در خدمات مالی اسلامی و نقد و بررسی آن می تواند نقش موثری در ارتقای فعالیت بانک های کشورهای دیگر به ویژه ایران داشته باشد. در مقاله پیش رو با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای و اینترنتی به بررسی این فرضیه می پردازیم که «الگوی عملیاتی بانک اسلامی دبی از جامعیت، مشروعیت و کارایی مناسبی برخوردار است». نتیجه ها نشان میدهد که از لحاظ جامعیت در بخش تجهیز و تخصیص منابع مالی این بانک جامعیت لازم را دارد. از لحاظ مشروعیت نیز یگانه ایراد مبنایی وارد بر بانک، استفاده از مضاربه در تمام بخشهای اقتصادی است؛ در حالی که مضاربه به قول مشهور فقهیان امامیه اختصاص به بازرگانی دارد. این بانک از جهت شاخصهای کارایی نیز کارایی مناسبی دارد؛ بنابراین جا دارد به الگوی عملیاتی این بانک در اصلاح قانون بانکداری ایران توجه شود.
By Islamic banking development throughout the world، diverse models of Islamic banks were presented، acquiring knowledge of whom can lead to the convergence and standardization of the services provided by the Islamic banks and to their exploiting of each other’s experiences. One of the Islamic banks with such an attribute is Dubai Islamic Bank. Introducing and examining the operational model of this bank، as a leading bank in providing the Islamic financial services، may play an effective role in promoting the banks’ activities in the other countries، especially in Iran.
In the present article، adopting a descriptive-analytical method and using library and Internet sources، we examine the hypothesis that “Dubai Islamic Bank’s operational model is of proper comprehensiveness، legitimacy and efficiency.” The results show that regarding comprehensiveness، the bank enjoys the necessary comprehensiveness as to allocating the financial resources. Also، regarding legitimacy، the only basic objection to the bank is using Mudarabah contract in all economic sectors، while according to the belief of most of Imamiah jurisconsults، Mudarabah is special to the trading sector. Dubai Islamic Bank enjoys a proper efficiency regarding to the relevant standards، as well. Thus، it is recommended that this bank’s operational model be considered in amending Iran’s banking Law.
خلاصه ماشینی:
بنابراین در ادامه پس از بیان پیشینه تحقیق، ادبیات موضوع و تاریخچه بانک اسلامی دبی به معرفی روشهای تجهیز، تخصیص و خدمات به عنوان اصلیترین حوزه فعالیت بانک پرداخته و به نقد و بررسی الگوی معرفیشده در چارچوب معیارهای مشروعیت، جامعیت و کارایی پرداخته و راهبردهایی برای بازنگری قانونهای بانکی ایران به ویژه قانون عملیاتی بانکی بدون ربا استخراج میکنیم.
تفاوت آشکاری که درباره حساب پسانداز بانک اسلامی دبی با بانکهای ایران وجود دارد، در نوع عقد پایه برای ارائه خدمات این حساب به مشتریان است.
با این حال توجه به این نکته نیز لازم است که در ایران بانکها در چارچوب قانون و الزامهای قانونی به ارائه خدمات اجتماعی به مشتریان اقدام میکنند؛ در حالی که بانک اسلامی دبی این امر را به صورت داوطلبانه انجام میدهد.
بر اساس آنچه که درباره روشهای تجهیز منابع بانکی در بانک اسلامی دبی بیان شد و همچنین گروههای گوناگون سپردهگذاران در جوامع اسلامی به ویژه جامعه امارات متحده عربی مشاهده میشود که این بانک نیاز گروه اول را از راه حساب جاری اسلامی، گروه دوم را در چارچوب صندوق قرضالحسنه که فقط به فعالیتهای خیرخواهانه میپردازد، گروه سوم را از راه حساب پسانداز اسلامی، گروه پنجم را از راه حساب سرمایهگذاری اسلامی و صکوک و در پایان گروه ششم یا آخر را از راه حساب جاری و پسانداز اسلامی پاسخ میدهد.
4. بانک اسلامی دبی در بخش تخصیص منابع از انواع گوناگون قراردادهای مبادلهای مرابحه، اجاره، استصناع، سلم و قراردادهای مشارکتی مضاربه و مشارکت در کنار قرضالحسنه به عنوان روش تأمین مالی خیریه استفاده میکند.