چکیده:
منتقدان و پژوهشگران ادبی در تحلیل عرفانی آثار ادبی معاصر بیشتر به بررسی اشعار فارسی پرداخته اند؛ در حالیکه نثر داستانی به ویژه داستان کوتاه، در دهه های اخیر در بازتاب دادن باورها، رفتارها، و آموزه های عرفانی نقش بسزایی داشته است؛ داستان کوتاه دلاویزتر از سبز نوشته علی موذنی ازجمله این داستان ها است. هدف ما در این مقاله این است که این داستان را با روش توصیفی تحلیل کنیم و با بررسی آن در سه سطح درون مایه، کاربرد تصاویر ادبی، و نحوه روایت نشان دهیم که چگونه مفاهیم عرفان کلاسیک در آن بازسازی شده اند. در این داستان، مضامین عرفانی مانند سیروسلوک، معرفت نفس، امتحان الهی، صلح و دوستی، ولایت، وحدت شهود، و جمعیت خاطر با مفاهیم دینی پیوند خورده اند و مفاهیم و درون مایه های عرفان کلاسیک در فرمی جدید در آن بازتاب یافته اند؛ همچنین هماهنگی نحوه به کارگیری تصاویر ادبی و شیوه روایت با درون مایه عرفانی آن سبب انسجام ساختاری داستان شده است.
خلاصه ماشینی:
در این داستان، مضامین عرفانی مانند سیروسلوک، معرفت نفس ، امتحان الهی ، صلح و دوستی ، ولایت ، وحدت شهود، و جمعیت خاطر با مفاهیم دینی پیوند خوردهاند و مفاهیم و درونمایه های عرفان کلاسیک در فرمی جدید در آن بازتاب یافته اند؛ همچنین هماهنگی نحوة به کارگیری تصاویر ادبی و شیوة روایت با درونمایة عرفانی آن سبب انسجام ساختاری داستان شده است .
» (رضی ١٣٨٤: ٢٩١) حضور هم زمان رویکردها و گرایش های متنوع عرفانی در جامعه ایرانی معاصر سبب شده است که آثار ادبی نیز از آنها تأثیر پذیرند و باورها و رفتارهای پیروان این گروهها و آموزههای آنان در بخشی از ادبیات معاصر در قالب شعر یا نثر بازتاب یابد؛ البته همة این آثار را نمی توان با شاخص و معیار واحدی تحلیل کرد و مورد سنجش قرار داد.
پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی موردی داستان کوتاه دلاویزتر از سبز از مجموعة داستانی با همین نام از این نویسنده بپردازد و بعد عرفانی آن را از سه منظر درون مایه ، تصاویر ادبی ، و نحوة روایت نشان دهد.
٣. امتحان الهی : در داستان دلاویزتر از سبز، خضر در پاسخ به درخواست راوی برای دیدار و ادراک او می گوید: «باید دید چه کسی از این آزمایش سرفراز بیرون می آید؟» (مؤذنی ١٣٧١: ١٣) پس از آن، از راوی که دچار هراس شده است ، می خواهد تا برای بصیرت یافتن ، صورت دنیا را از دل خود پاک کند (ابتلا).